Waarom dat wonderlijke middeleeuwse Sinterklaasfeest dus gewoon nog altijd actualiteit bezit

In weerwil van het liedje dat behelst dat Sinterklaas jarig is en dat we om die reden onze schoen vast klaar moeten zetten, wordt op 6 december het overlijden herdacht van de bisschop van Myra. Zijn sterfjaar is niet bekend, maar 342 is een mogelijkheid.

Nikolaas’ biografie bestaat grotendeels uit legendarische anekdotes, die suggereren dat hij al tijdens zijn leven zou hebben beschikt over de gave der bilocatie. Vrijwel al deze legenden zijn terug te leiden tot de volkstradities van het ‘Turkije’ van de Romeinse tijd, en hebben geen historische waarde.

Wat wél historisch is

Op twee verhalen na dan. Het eerste verhaal dat betrouwbaar zou kúnnen zijn is dat hij tijdens het concilie van Nicea een pastorale oplawaai zou hebben uitgedeeld aan een bisschop met ketterse standpunten. Zie het plaatje hierboven. De andere bisschoppen zouden de driftkikker daarna hebben berispt en hem hebben verboden nog langer de tekenen van het bisschoppelijk ambt te dragen.

Het andere verhaal is dat van de goudstukken: een weduwnaar was te arm om zijn drie dochters met een bruidsschat uit te huwelijken, maar in het diepste geheim wierp Nicolaas ’s nachts goudstukken het huis binnen.

Ik denk dat specialisten wat twijfels zullen hebben bij de bovenstaande twee anekdotes, maar ik heb mijn argumenten hier uiteengezet en misschien is er toch iets te zeggen voor authenticiteit. In dat stuk leg ik ook uit hoe de man uit Myra in de Middeleeuwen kon uitgroeien tot onze Sinterklaas en hoe de Amerikaanse Santa Claus daar weer uit is voortgekomen. Hét boek dat u lezen moet over de echte bisschop is Nikolaas van Myra en zijn tijd van Aart Blom, dat echt een van de beste publicaties over de Late Oudheid is.

Betekenis

Het neermeppen van gesprekspartners is niet navolgenswaardig. Sint-Nikolaas is dan ook niet de patroon geworden van de orthodoxe theologie of van de vergadercultuur. De middeleeuwse wijzen waren verstandiger en verhieven de man uit Myra tot de beschermheilige van onder andere kooplieden, hotelhouders, studenten, bankiers, zeevarenden, prostituees en derhalve ook van Amsterdam. Daarnaast ressorteert onder deze heilige de verstrekking van cadeautjes aan minderjarigen.

De mijns inziens nog altijd actuele waarde die de middeleeuwse heilige uitdraagt is dat je dingen moet geven zonder er iets voor terug te verwachten. Sinterklaas is dus geen feest voor kinderen, zoals mijn goede vriend Richard onlangs uitlegde, maar is een feest voor volwassenen.

~ Jona Lendering

Boek: Nikolaas van Myra en zijn tijd – A. Blom

Oorspronkelijke gepubliceerd op 5 december 2015