De Schotse vrijheidsstrijder William Wallace (ca.1272-1305) leidde eind dertiende eeuw de opstand tegen koning Eduard I van Engeland. Hij werd in 1305 op gruwelijke wijze ter dood gebracht.
Eerste Schotse Onafhankelijkheidsoorlog
Koning Eduard I accepteerde dit niet en Balliol werd in 1296 door de koning verslagen bij Dunbar. Kort hierna ontstond een nationaal verzet, geleid door William Wallace: de Eerste Schotse Onafhankelijkheidsoorlog. Bronnen melden dat Wallace in 1297 William Heselrig vermoordde, de Engelse hofgezant in Lanark. Samen met onder meer Andrew Moray werden vervolgens vele rebelse acties uitgevoerd. Ook nadat een groot deel van de hoge Schotse adel zich had onderworpen aan de Engelsen, gingen Wallace en Moray door met hun verzet.
Een belangrijke slag werd geleverd op 11 september 1297. Tijdens deze zogenaamde Slag bij Stirling Bridge versloeg een relatief klein leger onder leiding van Wallace en Moray een veel grotere Engelse troepenmacht. In de periode hierna hield Wallace plundertochten in Noord-Engeland, onder andere in Northumberland en Cumberland. Rond eind 1297 werd Wallace geridderd en aangewezen als ‘beschermheer van Schotland’, in de naam van de afgezette koning van Schotland, Balliol.
Rond de eeuwwisseling vertrok Wallace naar het buitenland, mogelijk naar Frankrijk, om steun te zoeken voor de Schotse vrijheidsstrijd. Toen hij in 1304 terugkeerde, bleek zijn plaatsvervanger, Robert the Bruce (Robbert I van Schotland), een wapenstilstand te hebben gesloten met Eduard I. De Engelse koning bleek bovendien een grote som geld op het hoofd van de teruggekeerde opstandelingenleider te hebben gezet.
Executie van William Wallace
Op 5 augustus 1305 werd de patriot door een Schotse ridder uitgeleverd aan de Engelse koning. Na een proces van tweeënhalve week las men de aanklacht voor: de doodstraf wegens hoogverraad. Tijdens zijn proces zou de vrijheidsstrijder gezegd hebben:
“I could not be a traitor to Edward, for I was never his subject”
William Wallace kwam op een gruwelijke wijze aan zijn einde. Eerst werd hij, met zijn hoofd naar beneden, door twee paarden naar de executieplaats gebracht. Na deze pijnlijke rit van zo’n zeven kilometer wordt Wallace op het schavot ontdaan van zijn genitaliën. Vervolgens wordt de buik van de veroordeelde opengesneden waarna de beul de darmen uit Wallace lichaam trekt. Nadat ook de andere organen zijn verwijderd, wordt Wallace onthoofd. Hierna wordt de Schotse vrijheidsstrijder ook nog eens gevierendeeld.
In de film Braveheart (1995) wordt het zwaar geromantiseerde verhaal verteld van de onafhankelijkheidsstrijd van de Schotten. Acteur Mel Gibson vertolkt in deze film de rol van William Wallace.
