Op een recent ontdekte filmopname zijn beelden te zien van een Joodse vrouw op haar onderduikadres in Friesland. De opname, gemaakt in de zomer van 1942, toont de vierentwintigjarige Bella Heuschober, die samen met haar onderduikgevers verbleef in een vakantiehuisje in de buurtschap Abbegaasterketting, bij Bolsward.
Van mei 1942 tot mei 1945 verborg Fientje de Joodse onderduikster Bella in een klein daglonershuisje in Friesland. Zij was oorspronkelijk afkomstig uit Oost-Polen en woonde in Berlijn. Vanwege het geweld tegen Joden vluchtte ze in 1933 al naar Scheveningen.
De van origine Duitse verpleegster Fientje en haar echtgenoot, de Nederlandse antroposofische arts Leendert Mees, woonden in Scheveningen vlakbij de familie Heuschober. In november 1941 vertrok Fientje met haar kinderen naar Friesland. Bella sloot zich bij hen aan en verbleef de rest van de oorlog in Abbegaasterketting.
De ontdekte filmopnames zijn gemaakt door Fientje’s man en tonen naast het onderduikleven in Friesland ook beelden van het vertrek naar onderduiklocaties en het dagelijkse leven in deze periode.
Ingenieus alarmsysteem
Tijdens de Tweede Wereldoorlog fungeerde buurtschap Abbegaasterketting als schuilplaats voor talloze onderduikers, onder wie Joden, spoorwegstakers, deserteurs en jonge mannen die de dwangarbeid wilden ontlopen. Inwoners van de moeilijk bereikbare buurtschap hadden een ingenieus alarmsysteem opgezet om elkaar te waarschuwen bij dreigend gevaar.
Op 8 februari 1945 werd het dorp desondanks opgeschrikt door een razzia, waarbij Gerrit Rypma – bekend van Gerard Reve’s gedicht Graf te Blauwhuis – in aanwezigheid van Fientje Mees stierf. Fientje en Bella overleefden beiden de oorlog en onderhielden altijd warm contact met elkaar. Bella overleed in 1983 en Fientje in 1993.
De ontdekte filmbeelden:
Het verzet van Fientje Mees tijdens de oorlog wordt vandaag postuum beloond met de titel ‘Rechtvaardige onder de Volkeren’, een onderscheiding uitgereikt door Yad Vashem aan niet-Joden die zich tijdens de Holocaust hebben ingezet om Joden te redden. De ceremonie vindt plaats in Stuttgart.
Vanwege het belang van de beelden heeft het Fries Verzetsmuseum een kopie in de collectie opgenomen. Vanaf vandaag zijn de beelden ook te bekijken via het YouTube-kanaal van het Fries Film en Audioarchief.
