Zondagskind – Betekenis en herkomst

Het begrip zondagskind wordt vaak in overdrachtelijke zin gebruikt. Wat betekent deze term en waar komt het begrip zondagskind vandaan? Een korte uitleg van het woord zondagskind.

Betekenis van zondagskind

In letterlijke zin is een zondagskind iemand die geboren is op een zondag. In de figuurlijke of overdrachtelijke betekenis duidt een zondagskind op iemand die een geluksvogel is. Als je een zondagskind bent, kom je telkens goed weg en heb je veel mazzel. Je bent als het ware voor het geluk geboren.

Vanuit de wetenschap van de psychologie wordt onder een zondagskind een persoon verstaan, die altijd positief gestemd is. Een zondagskind kan met iedereen goed overweg.

Herkomst van het begrip zondagskind

Het begrip zondagskind is via de Duitse taal in het Nederlands terechtgekomen. Het begrip is via de Europese folklore in onze taal beland, vanuit de Germaanse volksverhalen. In de vroege volksverhalen werd aanvankelijk het begrip ‘zaterdagkind’ gebruikt, voor kinderen die speciale magische krachten hadden. Dat hing samen met de heilige dag, die tot de vierde eeuw de zaterdag (sabbat) was, zowel in het jodendom als christendom. De ‘zaterdagkinderen’ zouden demonen kunnen herkennen en bestrijden met hun magische krachten. Toen in de vroege Middeleeuwen de zondag in christelijk Europa in plaats van de zaterdag als rustdag steeds algemener werd, werd het zaterdagskind geleidelijk een zondagskind. Kinderen die op zondag waren geboren, zouden bijzonder begaafd zijn. In de gebieden waar de Oosters-Orthodoxe Kerk dominant was, met name in de gebiedsdelen van het Byzantijnse Rijk (zoals de Balkan, Griekenland en Turkije), bleef zaterdagkind in zwang. Op de Duitse Wikipedia lezen we hierover (vertaald):

“Zaterdag bleef geheiligd op het gebied van invloed van de orthodoxe kerken, en daarom worden de “gelukkige kinderen” nog steeds sabbatanios (Grieks) of subatnik (Zuid-Slavisch) genoemd.”

Op dezelfde site lezen we, opnieuw vertaald, over de rol die zaterdagskinderen (eigenlijk dus zondagskinderen) speelden in de oud-Europese folklore nog het volgende interessante fragment, waarbij zaterdagskinderen en zondagskinderen in staat bleken te zijn om vampiers te doden:

“De Britse folklorist [George F.] Abbott meldt [in diens werk Macedonian Folklore uit 1903] dat een Macedonische sabbatanios tegen een vampier optrad en die vampier zelfs kon doden. (…). Uit verschillende delen van Europa – voornamelijk uit de Balkan en uit Angelsaksisch-Ierse regio’s – zijn verhalen overgeleverd over de vernietigende effecten van de lichaamsvloeistoffen van een zaterdagskind of zondagskind. Bovenal moeten hier speeksel en urine worden vermeld, waardoor een vampier in stof uiteenviel zodra hij ermee in aanraking kwam. Nog in de negentiende eeuw was het gebruikelijk dat de Zuid-Slaven een subatnik kregen als er reden was om te vrezen dat een recent overleden medemens ’s nachts het graf zou verlaten om de levenden te pesten. De geest-ziener wandelde vervolgens over de begraafplaats met een paard, meestal een wit paard, totdat men gerustgesteld was…”

In de loop van de tijd nam de betekenis van zondagskinderen als kinderen met magische krachten steeds meer af en kreeg ‘zondagskind’ meer en meer de betekenis van begaafd kind of gelukskind.

Boekenrubriek: Taalgeschiedenis

Bronnen ▼