Paul Veevaete
Jonas Boets heeft zijn sporen reeds verdiend met het schrijven van vele tientallen kinder- en jeugdboeken, het terrein bij uitstek waar je het schrijversambacht in de vingers krijgt. Na de dood van de Vlaamse schrijver Pieter Aspe zet Jonas Boets, met toelating van de familie Aspeslag, de reeks misdaadromans Aspe verder. Ook binnen de media is creatieve duizendpoot Boets lang geen onbekende. Man van vele oorlogen is zijn eerste literaire roman voor een volwassen publiek. Hierin beschrijft Ides Janssens, de vijfendertigjarige fictieve ik-figuur, zijn herinneringen aan de levens die hij heeft geleefd.
1914, Ides Janssens is docent aan de Handelshogeschool St.-Ignatius in Antwerpen. Hij geeft al tien jaar op een bevlogen manier geschiedenis waarvoor de meeste van zijn leerlingen even geïnteresseerd zijn als voor de inhoud van hun bedpan. Nochtans, Ides Janssens ademt geschiedenis, hij is geschiedenis!
Haarscherp stond het me niet voor de geest, maar helder genoeg om aan te kunnen wijzen wat er niet klopte in de overlevering.
Van zijn directeur krijgt Ides elk jaar toestemming om naar het buitenland te reizen om er in de archieven van grote bibliotheken op zoek te gaan naar informatie waarmee hij zijn geschiedenislessen nog beter kan stofferen. In werkelijkheid is hij hoofdzakelijk op zoek naar informatie over de tijd waarin hij vroeger heeft geleefd.
Ides wil de geschiedenis reconstrueren, zijn geschiedenis. In 1914 reist hij weer eens naar Parijs – hij is er in zijn huidig en in vorige levens al vaker geweest – om er in de Bibliothèque Sainte-Geneviève in oude Perzische manuscripten nog meer details te verzamelen over Alexander de Grote. Op 10 juni 1914 neemt hij de trein naar de lichtstad. Hij heeft er, zoals elk jaar sinds 1336 op 12 juni een belangrijke afspraak die hij niet wil missen. Deze treinreis zal aan zijn leven een onverwachte wending geven.
Ides Janssen heeft zo zijn eigen opvattingen over geschiedenis:
Geschiedenis is de herinnering van de mens. En de mens herinnert zich de dingen vaak onnauwkeurig. Niet zoals het werkelijk is gegaan, maar zoals we willen dat het is gebeurd.
Hij gelooft ook dat er méér is na de dood. Neen, geen God, geen hemel, geen hel… maar nieuw leven. Daarvan is hij zelf het ontegensprekelijke bewijs. Hij heeft meerdere verledens gehad, meer dan één leven geleefd…
…maar mijn verledens waren nergens terug te vinden alsof de tand des tijds ze subtiel had weggebeten, opgepeuzeld omdat ze onbelangrijk waren, terwijl de impact van mijn daden nauwelijks te onderschatten viel.
De meeste mensen werden geboren en stierven, en dat was het. Geen herkansing, geen nieuw leven dat op hen wachtte, tenzij ze natuurlijk in God geloofden en vruchtbaar hadden geleefd. Maar ik had in al mijn verledens al zo veel herrie zien maken om God dat ik zijn bestaan ernstig betwijfelde.
Vóór 1879, het jaar waarin hij voor het laatst geboren werd, heeft Ides inderdaad al vaker op de aardbol rondgelopen, telkens in een ander tijdsgewricht, op een andere plaats, in een andere rol… Zijn vroegste herinnering dateert van 1254 v.Chr., toen hij als Spartaanse jongeling door Menelaos op een ingrijpende en nogal pijnlijke wijze werd uitgekozen om in zijn dienst te treden. Na zijn huwelijk met Helena, de blankarmige, werd Menelaos koning van Sparta. Aan het koninklijk hof werd Ides de vertrouweling van de koning maar stilaan ook van Helena, de mooiste vrouw van heel Hellas. Zij zal in alle levens van Ides gereïncarneerd haar opwachting maken. Haar schoonheid was ook Paris, de kroonprins van Troje, niet ontgaan… Omdat ook Paris vele levens leeft, blijft hij tot in 1914, in vele gereïncarneerde gedaanten een-sta-in-de-weg, een eeuwige rivaal voor Ides. Ondanks hem weet Ides over vele eeuwen en levens heen zijn liefde voor Helena (Helene/Helga/Hélène) in stand te houden.
In tien hoofdstukken en in evenveel verhalen die in de tijd over meer dan dertig eeuwen gespreid liggen, richt Ides Janssens de telescoop op telkens een ander leven dat hij heeft geleefd en dat hij via zijn onderzoek met een arsenaal van feiten en gegevens al heeft kunnen reconstrueren. Dit alles met het oog op een meesterwerk dat hij wil publiceren…
De plaats op de wereld waar en de context waarin hij heeft geleefd, is telkens anders. De auteur laat zijn ik-figuur in zijn vroegere levens meer dan alleen maar de bevoorrechte getuige zijn van een aantal memorabele gebeurtenissen die deel uitmaken van onze collectieve historische kennis. Naast zijn liefde voor Helena is er een andere constante in zijn levens aanwezig: Ides Janssens is de katalysator die processen op gang brengt die initieel leiden tot oorlog, strijd, conflict, rel, opstand…. Hij is er vaak ook actief bij betrokken, meerdere keren, en er zelf ook het slachtoffer van.
Het epitheton ornans “man van vele oorlogen” is hem op het lijf geschreven. Naast zijn niet aflatende drang om naar Parijs te gaan, is het ondermijnen van de (wereld)vrede zowat de enige bestaansreden van al zijn levens. Tot hij in 1914, uitgerekend op weg naar Parijs, de opportuniteit ziet om de reden van zijn huidig bestaan om te keren. Voor de eerste keer kan hij een oorlog voorkomen in plaats van er een te veroorzaken.
Jonas Boets neemt met de geschiedenis geen loopje, integendeel. Hij heeft grondig research gedaan, in elk van de tien verhalen de historische context nauwkeurig geschetst en hieraan via de fictieve ik-figuur een onverwachte twist gegeven. Deze bijkomende dimensie zorgt voor een dosis extra leesplezier bij het lezen van deze historische roman.
De auteur heeft een vlotte en levendige schrijfstijl, bouwt geregeld spanningsbogen op en maakt gepast gebruik van cliffhangers. Er komt heel wat fijne en gelaagde humor aan bod, met knipogen naar sommige hedendaagse situaties. Ter illustratie dit voorbeeld:
