Actuele Grieks-Romeinse geschiedenis

Goed leesbare overzichtswerken die de Grieks-Romeinse geschiedenis verbinden met de actualiteit zijn zeldzaam. Daarom is Klassiek. Geschiedenis van de Grieks-Romeinse wereld (Ambo) een welkom boek. De auteur is Anton van Hooff, emeritus hoofddocent klassieke geschiedenis aan de Universiteit Nijmegen. Van Hooff concentreert zich vooral op de culturele aspecten van de Klassieke Oudheid, ingekaderd in een politieke context.

Classicus Van Hooff heeft zijn betoog doorspekt met bronteksten en citaten, en heeft de verstandige keuze gemaakt om van literaire auteurs en filosofen alleen één karakteristiek werk te noemen en daarvan de hoofdinhoud samen te vatten. Hierdoor blijft de tekst luchtig en ook voor de geïnteresseerde leek goed volgbaar.

Tragedies en fabels

Het boek begint met een beschouwing over de mythologische werken van Homerus’ (Odyssee) en Hesiodos (Theogonia), waarin zij het leven en ontstaan van de aarde De listen van Odysseus komen aan bod, maar ook twintigste-eeuwse opgravingen van oud-Griekse geschriften.

Aandacht is er voor de Griekse polis Athene als bakermat van de democratie, en voor de polis Sparta. Van Hooff gaat verder in op de antropomorfe Griekse godenwereld en het gedachtegoed van filosofen als Aristoteles en Plato. Diverse soorten Griekse kunstuitingen passeren de revue, zoals de tragedies (Sofokles), komedies (Menander) en fabels (Aisopos), klassiek aardewerk (zwart- en roodfigurige keramiek) en, in bredere zin, het hellenisme als Griekse wereldcultuur.

Vanaf hoofdstuk vier komt inhoudelijk ook de Romeinse geschiedenis aan bod. In 146 voor Christus was Griekenland in handen gevallen van het Romeinse Rijk en verschoof het machtscentrum definitief van Griekenland naar Rome.

Monty Pyton

Van Hooff is er met Klassiek in geslaagd de Klassieke Oudheid relevant te maken, door actuele voorbeelden en invloeden te noemen van de Grieks-Romeinse cultuur. Te denken valt aan Amerikaanse munten met daarop afbeeldingen van Romeinse fasces met de spreuk “E pluribus unum” (Uit velen één), maar ook aan Oidipuscomplexen, Lucretius die in een Russisch Museum in Moskou wordt gebruikt als atheïstisch idool of verwijzingen naar de Griekse en Romeinse geschiedenis in de bij tijd en wijle nog steeds hilarische parodieserie Monty Python. Ik citeer Van Hooff:

Klassiek. Een geschiedenis van de Grieks-Romeinse wereld
In Monty Python’s parodie op Jezus’ leven ‘Life of Brian’ (1979) stelt de leider van de Joodse bevrijdingsorganisatie de retorische vraag wat ze eigenlijk aan de Romeinen te danken hebben. Onvoorzien komen de aanwezigen aanzetten met ontegenzeggelijke prestaties van Rome. De leider maakt een einde aan het debat: ‘All right… all right… apart from the better sanitation and medicine and education and irrigation and public health and freshwater system and baths and public order… what have the Romans done for us?’ (328)