Adolf Hitler – Biografie, machtsgreep en feiten

Een van de beruchtste leiders van de twintigste eeuw: Adolf Hitler. Leider van de nazi-partij, de Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij (NSDAP). Ontketende de Tweede Wereldoorlog en kan als hoofdverantwoordelijke voor de Holocaust aangemerkt worden. Een beknopte biografie van de in Oostenrijk geboren dictator.

Adolf Hitler werd op 20 april 1889 geboren in Braunau am Inn, een Oostenrijks stadje aan de grens van Duitsland. Vooral met zijn moeder, Klara Pölzl, had hij een goede band. De relatie met vader Alois Hitler was een stuk slechter. Vader en zoon hadden veel ruzie. In zijn jeugd zou Hitler vrij teruggetrokken zijn geweest. Soms zelfs verlegen. Toen Hitler een tiener was, overleed zijn vader. Als een groot gemis ervoer de jonge Hitler dit niet, voor hem was het overlijden van zijn vader eerder een opluchting.

Al op jonge leeftijd had Hitler een afkeer van religie. Dit bleek ook op zijn twaalfde duidelijk. Hitler weigerde toen het heilig vormsel, een sacrament in het katholiek geloof waarmee gelovigen de kracht van de Heilige Geest ontvangen. Dit tot onvrede van zijn zeer vrome moeder. Hitler hield zijn hele leven een afkeer van religie, in bijzonder van het christendom.

Schooltijd van Hitler

Op school was Hitler geen groot talent en hij maakte er ook niet echt vrienden. Alleen tekenen vond de jonge Hitler echt leuk, maar met de meeste leraren lag hij overhoop. Wanneer hij slechte cijfers kreeg, lag dat volgens Hitler eigenlijk altijd aan de leerkrachten die hij ooit omschreef als “erudiete apen”. Een onderwijzer op wie Hitler wel was gesteld, was de geschiedenisleraar Leopold Poetsch. Goede cijfers haalde Hitler bij dit vak echter ook niet. Op zijn zestiende gaf zijn moeder hem toestemming school voortijdig te verlaten. De jonge Hitler zat toen twee jaar bij huis en werkte niet.

Hitler als kunstschilder

Hitler bracht hierna twee jaar bij huis door. In het tweede jaar zonder school overleed Hitlers moeder aan borstkanker (1907). In hetzelfde jaar verhuisde Hitler naar Wenen. De jonge Oostenrijker had de ambitie om kunstschilder te worden en wilde zich laten inschrijven bij de kunstacademie. Hitler werd echter niet geaccepteerd. Van de twee vereiste toelatingsexamens haalde hij er slechts één.

Hitler zwierf vervolgens enige tijd door Wenen en overnachtte in verschillende pensions. Zijn ambitie wilde hij niet zomaar opgeven. In deze tijd had Hitler een wezenuitkering en probeerde hij zo nu en dan wat bij te verdienen door ansichtkaarten te schilderen. Ook werkte hij als ongediplomeerd kunstschilder. Met name in Duitsland en Engeland worden nog geregeld aquarellen geveild die door Hitler zijn gemaakt. Ze brengen vooral geld op vanwege het feit dat ze door de latere dictator (zouden) zijn gemaakt. Over het algemeen is men het er wel over eens dat Hitler als kunstenaar geen hoogvlieger was. Zijn werk wegzetten als ‘prutswerk’ lijkt echter ook overdreven.

Hitler in de Eerste Wereldoorlog

Tijdens de Eerste Wereldoorlog diende Hitler aan het westelijk front in Frankrijk en België. In zijn latere publicaties deed Hitler het steevast voorkomen alsof hij vol overgave strijd had geleverd. Volgens historici zijn de verhalen die Hitler hierover vertelde in werkelijkheid nogal overdreven.

Feit is wel dat Hitler na het uitbreken van de oorlog als vrijwilliger dienst nam in het Keizerlijke Duitse leger. En een luizenleven had hij daar zeker niet. Hitler nam onder meer deel aan de Eerste Slag om Ieper. Twee keer raakte hij gewond. In oktober 1916 werd hij aan zijn linkerdij geraakt door een granaatscherf en op 14 oktober 1918 werd Hitler bij Wervik slachtoffer van een gasaanval. Drie maanden lang was Hitler hierdoor blind.

Politiek

Na de door Duitsland verloren oorlog, sloot Hitler zich aan bij een nationalistische antisemitische splintergroep, die hij naar zijn hand wist te zetten en omzette in de Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij (NSDAP). Duitsland had het in deze periode erg zwaar. Het land ging gebukt onder de zware bepalingen van het verdrag van Versailles en de hoge herstelbetalingen die het vanwege het verliezen van de oorlog moest betalen. In 1929 maakt de wereldwijde beurscrisis de zaken nog erger.

Hitler maakte met de NSDAP gebruik van de grote onvrede die onder de bevolking leefde. In november 1923 deed hij met zijn getrouwen al een poging om het bewind omver te werpen. Deze zogenaamde Bierkellerputsch mislukte echter. Hitler werd hierna wel berecht, maar niet definitief uitgeschakeld. Hitler werd veroordeeld tot slechts vijf jaar gevangenschap. Gedurende zijn gevangenschap schreef Hitler, met hulp van zijn secretaris Rudolf Hess, zijn beruchte boek Mein Kampf. Hierin deed hij zijn ideeën over Duitsland, ras en politiek uit de doeken.

Na zijn vrijlating ging Hitler verder met waar hij voor zijn gevangenschap bezig was geweest: het opzetten van een dominante partij met hemzelf aan het roer die in staat moest zijn de macht te grijpen. Mede doordat Hitler een sterk gevoel voor propaganda had, verwierf de partij steeds meer aanhang. In 1930, kort na het uitbreken van de mondiale economische crisis, werd de NSDAP de op een na grootste partij van Duitsland.

Rijkskanselier

Hitler wist zich in 1933 uiteindelijk zelfs tot rijkskanselier te laten benoemen. In datzelfde jaar werden er Rijksdagverkiezingen gehouden. Met een grote propagandacampagne hoopten de nazi’s de absolute meerderheid te behalen. Dit lukt uiteindelijk niet. De partij kreeg 43,9 procent van de stemmen. Om toch alle macht in handen te krijgen, voerde Hitler in maart 1933 een grondwetswijziging door waardoor de rijkskanselier de bevoegdheid kreeg om vier jaar lang buiten de Rijksdag om te regeren en wetten uit te vaardigen. Hitler maakte zo een einde aan de democratie in Duitsland en vestigde een totalitaire staat.

Vervolgingen

Nadat Hitler vrij spel had gekregen, werd een begin gemaakt met het massaal vervolgen van tegenstanders van het regime. De Joden, die Hitler beschouwde als de wortel van het kwaad, moesten het in het bijzonder ontgelden. Zij werden uit het openbare leven geweerd. Er werden rassenwetten ingevoerd en uiteindelijk werden Joden opgepakt om opgesloten te worden in concentratiekampen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden onder meer in Oost-Europa door de nazi’s vernietigingskampen ingericht waar Joden, maar ook homoseksuelen, Roma en Sinti en onder ‘ongewensten’, op fabrieksmatige wijze werden vermoord. Deze systematische vervolging, de Holocaust, kostte in totaal zo’n zes miljoen Europese Joden het leven.

Tweede Wereldoorlog

Vanaf 1933 bereidde Hitler zijn land voor op een agressieoorlog. In 1938 werd Oostenrijk geannexeerd en enkele maanden later namen de nazi’s het Sudetenland in. De mondiale oorlog, waarvan de andere Europese leiders nog lang gehoopt hadden die met verdragen en diplomatie af te kunnen wenden, brak uiteindelijk in 1939 uit. In opdracht van Adolf Hitler vielen Duitse troepen toen Polen binnen. Het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk verklaarden Duitsland hierop de oorlog.

De nazi’s hadden eerder in het geheim een verdrag gesloten met de Sovjet-Unie, het Molotov-Ribbentroppact. Dat land viel, overeenkomstig de afspraken, Polen vanaf de andere kant binnen. Afgesproken was dat Duitsland en de Sovjet-Unie het land zouden verdelen. In 1941 maakte Hitler een einde aan dit pact door de Sovjet-Unie binnen te vallen: Operatie Barbarossa. Het besluit om de Sovjets aan te vallen wordt door historici vaak de grootste strategische fout van Adolf Hitler genoemd. Een snelle overwinning bleek hierna namelijk niet meer mogelijk. De Duitsers kwamen terecht in een lange uitputtingsoorlog.

Vanwege het besluit om de Sovjet-Unie aan te vallen, moesten de nazi’s bovendien op twee fronten vechten. Aanvankelijk rukten de nazi’s snel op. Tijdens de Slag bij Moskou wisten de Sovjets de Duitse opmars echter te stuiten. De door de Duitsers verloren Slag om Stalingrad, die duurde van eind 1942 tot begin 1943, was daarnaast een keerpunt in de oorlog.

De invasie in Normandië op 6 juni 1944 leidde de bevrijding in van de bezette West-Europese gebieden. Uiteindelijk rukten hierdoor vijandelijke troepen zowel vanuit het westen als oosten op.

De dood van Hitler

Hoewel duidelijk was dat Duitsland de oorlog niet meer ging winnen, wilde Hitler van geen opgeven weten. De Führer verschanste zich in een speciaal voor hem gebouwd bunkercomplex in Berlijn en gaf zijn manschappen opdracht tot de laatste man door te vechten.

Levend in handen komen van de Russen wilde Hitler niet. Op 30 april 1945 pleegde hij daarom samen met zijn vrouw Eva Braun zelfmoord. Eva Braun nam vergif in en Hitler schoot zich door het hoofd. Hun lijken werden hierna naar boven gebracht, in een kuil met benzine gelegd en verbrand. Acht dagen later, op 8 mei 1945, gaf Duitsland zich over.

Sinds het einde van de oorlog gaan er theorieën rond die melden dat Hitler helemaal geen zelfmoord pleegde. Volgens sommige van die verhalen zou de Führer zijn gevlucht naar Argentinië, een land waar na de oorlog veel hooggeplaatste nazi’s een heenkomen vonden. Dat dergelijke theorieën nog altijd opduiken, komt mede doordat nooit duidelijk is geworden wat er precies met de lichamen van Hitler en Eva Braun is gebeurd. Ze zouden meerdere keren zijn begraven en opgegraven. Maar waar, wanneer en door wie is onduidelijk. Een bekend verhaal meldt dat de lijken door de Russische KGB zijn verbrand. Ook hiervoor is echter geen hard bewijs.

BBC – Inside The Mind Of Adolf Hitler

Boek: Hitler. Ian Kershaw