De tragische afscheidswedstrijd van Johan Cruijff (1978)

Het werd een van de meest memorabele voetbalwedstrijden uit de Nederlandse sporthistorie: de afscheidswedstrijd van Johan Cruijff op 7 november 1978. Die avond kwam Bayern München op bezoek in Amsterdam. Maar niet Cruijff maakte de avond herinneringswaardig, maar de afslachting die volgde. Bayern München leidde Ajax genadeloos naar de slachtbank. 0-8 werd het maar liefst. Hoe kon dit gebeuren?

Wie de samenvatting van deze historische wedstrijd terugkijkt (zie onderaan dit artikel), kan maar één ding concluderen: Bayern München speelde weergaloos en tikte Ajax genadeloos weg. In het elftal van München speelden enkele grote sterren die Nederland nog kende van de verloren WK-finale in 1974, onder wie Gerd Müller, Paul Breitner en doelman Sepp Maier, en een jong nieuw talent genaamd Karl-Heinz Rummenigge. Ajax sjokte over het veld en wond zich nadien enorm op over de afstraffing en het weinig invoelende voetbal van de Bayern-spelers.

Achtergrond: de Duitsers waren pissed off

Uit scherpe analyses die achteraf zijn gemaakt, door onder meer Hans Janssen in 2006, blijkt dat de Bayern München-spelers enkele redenen hadden om zich honderd procent in te zetten tijdens Cruijffs afscheidswedstrijd en de Nederlanders te kleineren. Op de dag van de aankomst in Nederland hadden de gasten uit München, zo vermeldde Sepp Maier, er al snel de smoor in. De website Sportgeschiedenis.nl vermeldt:

“Op Schiphol was niemand namens Ajax aanwezig om de Beierse delegatie te ontvangen en het hotel dat door de Amsterdamse gastheer was gearrangeerd, was tweederangs.”

Twee voor Bayern München pijnlijke Europacupuitslagen ebden ook nog na:

“Zoals de 0-5 nederlaag die Bayern in augustus 1972 op eigen veld leed tegen Ajax en het 4-0 verlies in hetzelfde seizoen in de kwartfinale van het Europacuptoernooi in Amsterdam.”

En natuurlijk speelden de Tweede Wereldoorlog en de verloren WK-finale van het WK voetbal 1974, maar dan in de Nederlandse hoofden, nog een negatieve rol. Dat de oorlog nog een rol speelde, bleek wel uit de zangpartijen die op de tribunes te horen waren:

“Er schalt maar één naam door het stadion. Niet ‘Cruijf-fie, Cruijf-fie!’, maar ‘Aan-tjes, Aan-tjes’. Dat is de fractievoorzitter van het CDA, Willem Aantjes, van wie een dag tevoren bekend is geworden dat hij fout is geweest in de oorlog.”

Alle munitie voor een vreemde afscheidswedstrijd was in elk geval aanwezig. De negatieve sfeer werd, zo meldde Bayern München-wissel Martin Jol later, nog versterkt door het gefluit van de Ajax-fans als Bayern de bal had en door de anti-Duitse spreekkoren op de tribunes. Maar dat het 0-8 zou worden? Dat had niemand verwacht.

Het wedstrijdverloop

In het Olympisch Stadion in Amsterdam zagen zo’n 55.000 toeschouwers Bayern München in de eerste minuut, via een goal van Gerd Müller, op voorsprong komen. Meteen gingen de gedachten van de optimisten terug naar de WK-finale van 1974, toen omgekeerd Nederland in de eerste minuut op voorsprong kwam. Aangezien nu de Duitsers de score openden, zou Ajax deze match weleens kunnen winnen. Enkele minuten voor rust maakte het jonge talent Karl-Heinz Rummenigge de 0-2.

Het leek nog mee te vallen in de rust, maar daarna ging het razendsnel. De Zuid-Duitsers namen geenszins gas terug. Binnen een kwartier na rust stond het al 0-5, met twee goals van Breitner en één van Rummenigge. In minuut 75 stond hierna – na goals van Muller, Breitner, Rummenigge – de eindstand al op het scorebord. Een zeer pijnlijke 0-8. Dit was natuurlijk niet echt het afscheid dat Johan Cruijff gehoopt had.

Acteur en cabaretier Viggo Waas, toentertijd een talentvol jeugdspeler van Ajax, was ballenjongen tijdens de wedstrijd. Hij herinnerde zich:

“Ik weet nog heel goed dat ik drie of vier keer de bal uit het net heb moeten halen, na weer een Duits doelpunt. Dat kon je op tv ook goed zien dat ik dat deed. Het was echt verschrikkelijk. En ook ik was aan de ene kant erg kwaad op die Duitsers, dat ze zo weinig respect hadden, maar aan de andere kant kon ik het evenmin begrijpen dat de spelers van Ajax het allemaal toelieten. Het had volgens mij allemaal te maken met de instelling, waarmee de twee ploegen aan de wedstrijd waren begonnen. Gelukkig weet ik er niet veel meer van, het is allemaal heel snel uit mijn systeem verdwenen.”

‘Ze kwamen om ons af te slachten’

Doelman Piet Schrijvers, die tijdens de wedstrijd onder de lat stond en een ongelukkige wedstrijd keepte, blikte in 2013 vol frustratie terug op de afscheidswedstrijd van Cruijff. Volgens Schrijvers, die zich in de 70e minuut liet wisselen voor Peter Jager, was het beter geweest als in plaats van Bayern München een Engelse voetbalclub was uitgenodigd voor dit afscheid:

“Ze [de spelers van München] hebben er alles aan gedaan om die wedstrijd te winnen, terwijl je juist in zo’n wedstrijd Cruijff met alle egards moet behandelen. Ze kwamen puur om ons af te slachten en dat vind ik ronduit belachelijk. (…) Ze speelden met het schuim op de bek. Ze hanteerden zo’n strakke dekking alsof het een Europa Cup-wedstrijd was. En daar was het de wedstrijd helemaal niet naar. Ze hadden veel beter een Engelse ploeg kunnen uitnodigen, die begrijpen het beter…”

Speler van toen Rummenigge bood in 2009 zijn excuses aan voor de afdroging van Ajax in november 1978. Op de website Ajax.nl valt hierover (vertaald te lezen):

“Hoe wij die wedstrijd speelden, was een grote fout van ons (…) Ik moet mij verontschuldigen bij de fans van Ajax. Dat had niet mogen gebeuren. Het was een ongelukkige samenloop van omstandigheden en toevalligheden. De organisatie liet die dag te wensen over, zo was er geen bus en waren in het hotel de kamers niet klaar. Voor de wedstrijd had ik gevraagd of onze aanvoerder Sepp Maier naar Johan wilde gaan om te vragen hoe we moesten spelen. ‘Serieus, serieus’, zei Johan toen. Maar Ajax speelde zoals je doet in een oefenwedstrijd (…) Wij hebben een resultaat behaald waarvoor ik me alleen maar kan verontschuldigen.”

Boek: Cruijff. De gouden jaren – Bert Hiddema

Samenvatting Ajax-Bayern München 0-8 (7 november 1978)

Bronnen ▼