Aswoensdag, begin van de veertigdagentijd

In de katholieke kerk is Aswoensdag de eerste dag van de veertigdaagse vastentijd voorafgaand aan Pasen. De dag dankt zijn naam aan het askruisje dat priesters op deze dag traditioneel op het voorhoofd van gelovigen zetten onder de woorden:

“Gedenk, mens, dat je stof bent en tot stof zult wederkeren” Latijn: “Memento, homo, quod pulvis es, et in pulverem reverteris”)

Binnen de katholieke kerk is het, al zeker sinds de tweede eeuw na Christus, traditie om in de periode voor Pasen te vasten. Tegenwoordig gaat het om een periode van veertig dagen, de zogeheten veertigdagentijd, maar vroeger waren er ook korte vastenperiodes. In de begintijd van het christendom vastten gelovigen bijvoorbeeld alleen de drie dagen direct voorafgaand aan Pasen.

De huidige veertigdagentijd is afgeleid van de veertig dagen die Jezus volgens de Bijbel zelf vastend in de woestijn doorbracht. Het Paasfeest wordt overigens niet precies veertig dagen maar zesenveertig dagen na Aswoensdag gevierd. Dit verschil zit hem in de zes zondagen die in de vastenperiode vallen. Op deze zondagen wordt niet gevast.

Binnen de Rooms-katholieke kerk is Aswoensdag een verplichte vastendag. Dit houdt in dat alle gedoopten gelovigen tussen de 18 en 60 jaar op die dag slechts één volledige maaltijd mogen nuttigen. Ook is het gebruikelijk dat men op deze dag geen snoep, vlees of alcohol tot zich neemt.

Met het askruisje maakt de priester tijdens Aswoensdag als het ware duidelijk dat voor de gelovigen een periode van bezinning, bekering en boete ingaat. De as is normaal gesproken afkomstig van verbrande palmtakken die een jaar eerder tijdens Palmpasen op Palmzondag zijn gebruikt.

Ook in sommige protestantse kerken laten gelovigen tijdens Aswoensdag askruisje op hun voorhoofd tekenen.

Vastenavond en ‘Haring happen’

Aswoensdag wordt voorafgegaan door vastenavond en het carnaval. Tijdens de vastenavond mag er nog tot middernacht carnaval gevierd worden. Daarna is het uit de met het feest en breekt dus de vastentijd aan. Tijdens Aswoensdag is het in sommige streken waar carnaval wordt gevierd gebruik om tijdens het eten van een broodje haring nog een keer terug te blikken op het carnavalsfeest. Dit gebruik is ontstaan in de tijd dat men tijdens het vasten geen vlees maar wel vis mocht eten.

Enigszins verwarrend is dat men in Limburg de het hele carnaval vastelaovend noemt. De dinsdagavond voor Aswoensdag staat daar bekend als lèsten daag vanne vastelaovendj.

Data van Aswoensdag per jaar:

Bronnen ▼