De kruisweg en de veertien staties

De kruisweg (via crucis) is een traditie uit het christendom waarbij gelovigen biddend en zingend langs veertien afbeeldingen (staties) van de lijdensweg van Jezus trekken. In met name katholieke kerken zijn hiervoor langs de binnenmuren schilderijen of beeldhouwwerken geplaatst die de lijdensweg uitbeelden, van de veroordeling door Pontius Pilatus tot de kruisiging op de heuvel Golgotha.

Het woord of staties is afgeleid van het Latijnse statio, dat halteplaats betekent. Bij iedere afbeelding houden gelovigen tijdens de kruisweg dan ook letterlijk ‘halt’ om in gezamenlijk gebed stil te staan bij een specifiek onderdeel van de lijdensweg van Christus. In de katholieke kerk wordt de kruisweg traditioneel gelopen op Goede Vrijdag, de dag waarop de kruisiging en dood worden herdacht. Soms wordt de kruisweg ook individueel gelopen.

De traditie komt voor uit de vroegchristelijke gewoonte van pelgrims om in Jeruzalem de route te lopen die Jezus na zijn veroordeling bij Pilatus naar Golgotha liep. In Jeruzalem zijn tegenwoordig langs de Via Dolorosa, de straat in Jeruzalem waar Jezus volgens de christelijke traditie zijn tocht met het kruis maakte, ook veertien staties te vinden. Een deel daarvan bevindt zich in de Heilig Grafkerk, die volgende de traditie is gebouwd op de plek waar Jezus stierf.

In de vijftiende eeuw kende de kruisweg slechts zeven staties. In de zeventiende en achttiende eeuw breidde dit aantal zich langzaam uit en kwam men op veertien haltes. In het jaar 1751 werden de onderwerpen van de veertien staties door paus Benedictus XIV vastgelegd. De paus stelde op dat moment ook de aanwezigheid van een kruisweg in rooms-katholieke godshuizen verplicht. In 2004 paste paus Johannes Paulus II de kruisweg aan. Enkele niet in de bijbel beschreven, apocriefe taferelen werden toen vervangen door anderen. Staties die werden geschrapt waren Jezus’ ontmoeting met zijn moeder, de vallende Jezus onder het kruis en het afdrogen van Jezus’ gelaat door Veronica.

Bij iedere statie wordt gewoonlijk een kort gebed uitgesproken dat steeds begint met de volgende woorden:

“We aanbidden u, o Christus, en we zegenen u. Want door uw heilig kruis hebt u de wereld verlost.”

Oorspronkelijke staties

Aanpassing 2004

Jezus wordt ter dood veroordeeld Jezus neemt het kruis op Zijn schouders Jezus valt voor de eerste maal onder het kruis Jezus ontmoet Zijn Heilige Moeder Simon van Cyrene helpt Jezus het kruis te dragen Veronica droogt het aangezicht van Jezus af Jezus valt voor de tweede maal Jezus troost de wenende vrouwen Jezus valt voor de derde maal Jezus wordt van Zijn klederen beroofd Jezus wordt aan het kruis genageld Jezus sterft aan het kruis Jezus wordt van het kruis afgenomen Jezus wordt in het graf gelegd

Jezus bidt op de Olijfberg Jezus, verraden door Judas, wordt gearresteerd Jezus wordt veroordeeld Petrus verloochent Jezus Jezus wordt berecht door Pilatus Jezus wordt gegeseld en met doornen gekroond Jezus neemt het kruis op Simon van Cyrene helpt Jezus het kruis dragen Jezus ontmoet de vrouwen Jezus wordt aan het kruis genageld Jezus belooft het Koninkrijk aan de goede rover Jezus aan het kruis spreekt tot zijn moeder en zijn discipel Jezus sterft aan het kruis Jezus wordt in een graf gelegd

De veertien kruiswegstaties in beeld:

Sculpturen van Bruno Gerits (1925) in de Sint-Romboutskathedraal te Mechelen.

Foto’s: CC BY-SA 3.0 / Ad Meskens

Bronnen ▼