Een beknopte Anne Frank-biografie verschenen

Bij uitgeverij Verbum is onlangs een korte toegankelijke biografie van Anne Frank verschenen. Het boek is geschreven door Hans Ulrich.

Anne Frank’s dagboek heb ik nog nooit gelezen. Toen hier in Ermelo ruim een week geleden een besprekingsexemplaar van het boek Wie was Anne Frank? van Hans Ulrich op de deurmat viel, twijfelde ik daarom even. Ik heb zo vaak mijn wenkbrauwen gefronst als ik weer eens hoorde over Anne Frank, over ‘haar kastanjeboom’ of over de naar haar vernoemde asteroïde.

Van Anne Frank kan zeker gezegd worden dat ze het bekendste slachtoffer van de Holocaust is. Meer slachtoffer maakt dat haar uiteraard niet. Toen ik Westerbork eens bezocht voelde ik me daarom een beetje ongemakkelijk toen ik mensen op bepaalde plekken in het kamp hoorde zeggen “dáár stond de strafbarak waar Anne Frank in heeft gezeten” en “op deze plek stond de batterijsloperij waar Anne Frank heeft gewerkt”. In de strafbarak hebben veel meer mensen gezeten en de batterijsloperij was ook niet de persoonlijke werkplaats van Anne en Margot Frank.

Misschien overdreven moralistisch maar ik wil in voormalige concentratiekampen vooral het feit dat er duizenden verschillende mensen gevangen zaten op me in laten werken. Natuurlijk, Anne Frank zat in Westerbork gevangen, maar er zaten ook analfabeten. Mensen die geen dagboek achter lieten. Hun verhaal is net zo erg en hun lot in de meest gevallen net zo bedroevend.

Lopend over een voormalige kampterrein denk ik soms aan een oude man die zijn mooie huis in Den Haag gedwongen moest verlaten en dan weer aan een meisje van acht, met strikjes in haar haar. Ook gevangen. Een ster op haar jurk. Of ik denk aan al die onvermoeibare huisvrouwen die in het kamp proberen om van de barakken toch nog een beetje een gezellig thuis te maken. Of aan een man van ongeveer mijn leeftijd die zich dodelijk zorgen maakt. Hoe moet dat straks met zijn vrouw en met het kind dat binnenkort geboren wordt?

Het monument van de 102.000 stenen in hetzelfde Kamp Westerbork heeft mij altijd aangesproken. Daar worden alle mensen herdacht die tijdens de oorlog vanuit Westerbork weggevoerd werden en de oorlog niet overleefden. Op één plek, allemaal samen. Honderdtweeduizend mensen. Honderdtweeduizend geschiedenissen. Honderdtweeduizend verhalen.

Iedereen herdenkt op zijn of haar eigen manier en voor veel mensen speelt juist het verhaal van Anne Frank bij het herdenken van de Holocaust een heel belangrijke rol. Bijvoorbeeld omdat het zo´n persoonlijk verhaal is en niet zozeer draait om die soms wat onpersoonlijke getallen die ook zo bij de Holocaust horen. Het belang van Anne Franks dagboek is ook onmiskenbaar. Voor miljoenen mensen is de Holocaust mede dankzij dit boek een tastbare geschiedenis geworden. En voor velen is Anne Frank een van dé symbolen van de Holocaust

Hans Ulrich gaat in zijn boek in op dat verhaal van Anne Frank en meer in het bijzonder: het verhaal van haar zo beroemd geworden dagboek. Hij staat ook stil bij het feit dat Anne in de loop der jaren een cultfiguur werd. Zonder zelf een oordeel te vellen beschrijft hij hoe verschillend er over Anne Frank en het Anne Frank Huis gedacht wordt. Waar de een zich vooral ergert aan de zogenaamde Anne Frank-industrie is Anne Frank voor anderen juist een inspiratie. Door deze verschillende kanten te belichten en serieus te nemen is Wie was Anne Frank? een boek voor een heel breed publiek geworden. Ook een uitgelezen boek voor mensen die aanvankelijk niet direct iets met Anne Frank hebben. Met dit boek kan iedereen namelijk eenvoudig en vrij snel een goed beeld krijgen van de geschiedenis van Anne Frank, haar medebewoners in het Achterhuis en haar dagboek.

Ulrich, zelf kind van een onderduiker, doet in zijn boek heel toegankelijk de geschiedenis van Anne Frank uit de doeken maar verliest daarbij het grote verhaal van de Holocaust niet uit het oog. Aan de hand van verschillende passages uit de dagboeken toont hij duidelijk aan hoe vroegwijs en scherpzinnig Anne was. Een meisje als alle anderen. Een unieke meisje dus.

In Wie was Anne Frank? ook aandacht voor het verraad, want dat de Duitsers getipt waren over het feit dat zich in het Achterhuis acht onderduikers schuil hielden was al snel duidelijk. Ulrich belicht verschillende verdachten en besteedt de meeste aandacht aan de verdachte magazijnknecht Van Maaren. Ook bekende verdachten als werkster Lena Hartog-Van Bladeren en Ans van Dijk komen echter aan bod.

In een ander interessant hoofdstuk beschrijft Ulrich de geschiedenis van het dagboek van Anne Frank. Na de oorlog was dit dagboek immers niet in een klap een bestseller. Men zat aanvankelijk niet te wachten op dit soort dagboeken van slachtoffers en Anne’s vader, Otto Frank, kreeg bij verschillende uitgeverijen dan ook nul op rekest. Na publicatie barstten er vervolgens felle discussies los over de echtheid van het dagboek. Ook die geschiedenis wordt door Ulrich in dit boek belicht.

Boek: Wie was Anne Frank? – Hans Ulrich