Dit is een spitselband. In de zeventiende en achttiende eeuw was een dergelijke band van perkament een van de goedkoopste opties om je boek te laten binden. Nog goedkoper was een halfperkamenten band: dan werden alleen de rug en de hoeken van het boek in perkament gebonden en kwam er een sierpapiertje op de voor- en achterkant (of voor- en achterplat, zoals boekbandologen zeggen).
Zo’n spitselband werd gemaakt door de katernen van het boek te naaien op perkamenten strookjes (de spitsels), die aan de zijkant van de rug door het perkament werden gestoken en dan weer onder het perkament op voor- en achterplat verdwenen. Zie de afbeelding. Er moeten in Nederland honderdduizenden van dit soort banden gemaakt zijn.
Wat dit boek zo leuk maakt is dat er bij het maken van de band iets is misgegaan. De boekbinder heeft in het perkament gaatjes gemaakt voor de spitsels, die door het perkament geregen en het boekblok (de aan elkaar genaaide katernen) in de band gezet. Om vervolgens tot de ontdekking te komen dat het er op z’n kop in zat. Dat had-ie zo kunnen laten – het komt een doodenkele keer voor dat een oud boek verkeerd om in de band zit – maar het lijkt erop dat hij het boekblok er weer uitgehaald heeft, nieuwe gaatjes in het perkament heeft gemaakt en het boekblok opnieuw in de band heeft gehangen. Dan zag je wel de oude gaatjes op de rand van de rug zitten, maar hij hoefde niet het boekblok opnieuw op spitsels te naaien of een heel nieuwe band te maken. Of de koper er ook blij mee was weten we niet.
Met dank aan Karin Scheper en Wilma van Ipenburg.
