Byblos in het Neolithicum

Het Neolithicum is de laatste fase van de Steentijd en die was in Byblos niet heel anders dan in de rest van de wereld. Het ontstaan van de landbouw, de eerste boerderijen, het eerste aardewerk. In Byblos vestigden de eerste mensen zich ergens in het zevende millennium op een plateau naast de zee. We weten niet precies wanneer dit gebeurde. Dat heeft iets te maken met de opgraving.

Er zijn vier opgravingsfasen geweest: eerst die van Ernest Renan (1860-1861), na de Eerste Wereldoorlog die van Pierre Montet, vervolgens een halve eeuw (!) die van Maurice Dunand en momenteel die van de Libanese Direction Générale des Antiquités. Dunand heeft het zes hectare grote plateau laten afgraven in lagen van steeds twintig centimeter. Op de foto hierboven ziet u onder het Ottomaanse huis hoeveel aarde is verwijderd. Enerzijds is dat een fenomenale prestatie, anderzijds zouden moderne archeologen het anders aanpakken omdat de site ongebruikelijk complex is. Het is geen klassieke tell (kunstmatige heuvel), om zo te zeggen.

Met andere methoden zouden we meer vat hebben gehad op de stratigrafie. We zijn nu aangewezen op aardewerkdateringen en de twee aangetroffen soorten keramiek (voor wie het precies wil weten: Dark Faced Burnished Ware en Yarmukian) zijn allebei eeuwenlang lang in gebruik geweest. Dat maakt datering van de eerste bewoning moeilijk.

Nijlpaarden en voorouderverering

Evengoed weten we dat de bewoners gingen vissen en jagen, deden aan veeteelt en graan verbouwden. Ze aten olijven, druiven, amandelen, granaatappels en vijgen. Ze moeten de krokodil hebben uitgeroeid en later het nijlpaard. Olifanten waren er tot in de IJzertijd en beren zijn er in Libanon nog altijd.

De huizen waren klein: één kamer, pakweg twaalf tot twintig vierkante meter groot. Er zijn aanwijzingen voor voorouderverering, zoals netjes begraven skeletten en “menhirs” met ingekerfde gezichten. Overtuigend zijn deze aanwijzingen natuurlijk niet, maar voorouderverering kwam vaker voor in het antieke Nabije Oosten. Dus het is minimaal een heel plausibele hypothese.