Correspondentie Charlotte Sophie Bentinck voorgedragen als werelderfgoed

De correspondentie van Charlotte Sophie Bentinck (1715-1800) verdient een plaats in het register van het Memory of the World van UNESCO. Dat vinden het Gelders Archief en een aantal vooraanstaande erfgoedbeheerders en wetenschappers. Daarom dingt de brievenverzameling van deze opmerkelijke en levenskrachtige vrouw mee voor een nominatie voor het Memory of the World-register.

Wereldwijde betekenis

De enorme hoeveelheid correspondentie van deze achttiende-eeuwse femme savante en feministe avant la lettre – ongeveer 25.000 persoonlijke brieven van en aan derden – is zonder meer uniek te noemen. De brieven geven, ook door hun onderlinge samenhang, een indringend beeld van het leven van de Europese adel in de achttiende eeuw en beslaan een wereldwijde spreiding. Bentinck, de spil in een omvangrijk relatienetwerk, correspondeerde met de ‘groten der aarde’, waaronder de filosoof en schrijver Voltaire, de koning van Pruisen Frederik de Grote, de vrijheidsstrijder markies De Lafayette, vertegenwoordigers van Weense en Deense hofkringen en vele andere tijdsbeeldbepalende bestuurders en wetenschappers. De inhoud van de egodocumenten betreft, naast persoonlijke en familieaangelegenheden, vooral ook maatschappelijke en politieke zaken, zoals opvoeding, vrouwenkwesties en de Franse revolutie, Europese oorlogsvoering en de situatie in het Tsarenrijk. De brieven met en over Voltaire en Frederik de Grote zijn in boekvorm uitgegeven.

Charlotte Sophie Bentinck (1715-1800) was een vrijgevochten vrouw van adellijke afkomst, die een tumultueus en tegendraads leven leidde. Zij is de hoofdpersoon in een (verfilmde) historische roman van de bekende Nederlandse schrijfster Hella Haasse, waarvan verschillende boeken in meer dan twintig landen zijn uitgebracht, waaronder die over Charlotte Sophie Bentinck in het Frans en Duits.

Steun uit wetenschap en erfgoedsector

Wetenschappers hebben als ambassadeurs hun steun toegezegd bij de voordracht voor nominatie: prof. dr. Yme Kuiper, hoogleraar Historische buitenplaatsen en landgoederen aan de Rijksuniversiteit Groningen, prof. dr. Katherine R. Goodman, emeritus-hoogleraar German Studies aan de Brown University (Providence, Rhode Island, VS) en dr. Jacques Cormier emeritus-professor Literature aan de Academie Royale des Beaux Arts (Brussel). Adhesiebetuigingen zijn ontvangen van de Commissaris van de Koning in Gelderland, de directeur van het Franse Nationaal Archief en de directeur van het Niedersächsisches Landesarchiv. De Stichting Kasteel Middachten, eigenaar van de correspondentie, staat achter het initiatief.

Scans van de correspondentie komen online

Met financiële steun van Metamorfoze, het nationaal programma voor het behoud van het papieren erfgoed, zijn ruim 25.000 brieven van Charlotte Sophie Bentinck gedigitaliseerd. Volgend jaar komen ze beschikbaar op internet.

De brieven van Charlotte Sophie Bentinck maken deel uit van het omvangrijk familiearchief Bentinck. Dit adellijke geslacht bezat onder meer de kastelen Doorwerth en Middachten. Het laatste huis is nog steeds in handen van nazaten van de Bentincks. Het familiearchief komt volgend jaar voor publieke raadpleging beschikbaar.

~ Gelders Archief

Boek Hella Haasse: Mevrouw Bentinck – Onverenigbaarheid van karakter & De groten der aarde