De Gebakoorlog – Franse invasie van Mexico

In 1838 vond de Gebakoorlog plaats, waarbij Franse troepen Mexico binnenvielen. Waarom deden ze dit, en waarom wordt deze oorlog de Gebakoorlog genoemd? En welke absurde oorlogen zijn er nog meer in de geschiedenis gevoerd?

Korte voorgeschiedenis

Op 13 augustus 1521 gaf de laatste Azteekse leider Cuauhtemoc zich over aan de Spaanse troepen van conquistador Hernán Cortés en werd Mexico een kolonie van Spanje. Bijna drie eeuwen bleef Mexico een Spaanse kolonie. De oorlogen van Napoleon in Europa zorgden ervoor dat de band van Spanje met haar koloniën verzwakte.

In 1808 probeerde een onderkoning een autonome regering uit te roepen, maar hij kreeg tegenwerking van conservatieven waardoor het plan mislukte. Daarna brak, onder leiding van de priester Miguel Hildalgo (1753-1811), de Mexicaanse Onafhankelijkheidsoorlog uit, die begon in september 1810 en duurde tot 1821. In deze oorlog vielen 600.000 doden. De Spanjaarden pakten Hidalgo in 1811 op en brachten hem ter dood, waarna priester José María Morelos (1765-1815) de opstand voortzette. Deze riep in 1811 de Mexicaanse onafhankelijkheid uit. In de jaren hierna bleef het erg onrustig in Mexico en woedde een guerrillaoorlog die tot 1821 duurde. Pas in 1829 erkende Spanje de Mexicaanse onafhankelijkheid.

De Gebakoorlog van 1838-1839

De Gebakoorlog – in het Spaans Guerra de los pasteles, in het Frans La guerre des Pâtisseries – brak uit in de context van de chaos in Mexico in de jaren na de onafhankelijkheid. Als buitenlanders in Mexico beschadigde goederen hadden, konden ze geen beroep doen op de Mexicaanse overheid. Daarom wenden ze zich bij incidenten tot hun eigen regering. In 1828 werd er rond Mexico-Stad gevochten door de samenwerkende guerrillaleiders Vicente Guerrero, Lorenzo de Zavala en Antonio López de Santa Anna tegen de militaire leiders Manuel Gómez Pedraza en Guadalupe Victoria. Tijdens deze strubbelingen plunderden Mexicaanse militairen de bakkerij van een Franse man genaamd Remontel. Deze banketbakkerij bevond zich waarschijnlijk in de wijk Tacubaya in Mexico-Stad, maar er zijn ook bronnen die Puebla aanwijzen als plaats waar deze bakkerij gevestigd was.

Banketbakker Remontel riep de Franse regering op om in te grijpen, maar dat deed de regering niet. De zaak bleef tien jaar op de plank liggen, tot de Franse koning Lodewijk Filips I (1773-1850) tien jaar later de knoop doorhakte en van Mexico een schadevergoeding eiste van 600.000 peso’s. De Mexicaanse regering weigerde de boete te betalen en daarom besloot Lodewijk Filips in september 1838 een vloot naar Mexico te sturen, onder leiding van viceadmiraal Charles Baudin. De vloot blokkeerde alle Mexicaanse havens tussen Yucatán en de Rio Grande (Río Bravo), bombardeerde het fort San Juan de Ulua en nam de havenstad Veracruz in. Nu de handelsroutes van de Mexicanen geblokkeerd waren, besloten die tot smokkelhandel via Texas.

Zonder toestemming van de Mexicaanse regering bracht Antonio López de Santa Anna een troepenmacht op de been die de Fransen aanviel. Hierdoor raakte Santa Anna gewond aan een been, dat vervolgens geamputeerd werd. Hierop besloot de Mexicaanse president Anastasio Bustamante de 600.000 peso’s te betalen, waarna het Franse leger op 9 maart 1839 afmarcheerde.

Aan Mexicaanse zijde vielen 95 doden, aan Franse zijde twaalf dodelijke slachtoffers.

Andere bijzondere (benamingen voor) oorlogen

In de geschiedenis zijn er talloze bijzondere oorlogen gevoerd, die soms – terecht of onterecht – aparte namen kregen. Het meest bekend is de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648), die feitelijk geen tachtig jaar duurde vanwege de tijdelijke vrede tussen Spanje en de Republiek gedurende het Twaalfjarig Bestand (1609-1621). Ook de Honderdjarige Oorlog (1337-1453) – vooral bekend vanwege het legendarische optreden van Jeanne d’Arc – in de Middeleeuwen duurde niet exact honderd jaar.

Noemenswaardig in dit verband is ook de Oorlog om Jenkins Oor (1739-1748) tussen Groot-Brittannië en Spanje. De aanleiding van deze oorlog was het afsnijden van het oor van de Engelse kapitein Robert Jenkins in 1731 door de Spaanse kapitein Julio Leon Fandino. Deze zei hierbij:

“Breng dit naar je koning en zeg hem dat ik hetzelfde met hem zal doen als hij hier komt!”

Uiteindelijk leidden oplopende spanningen, en ook de presentatie van Jenkins oor door hemzelf in Engeland (hij had deze op sterk water bewaard) in 1739 tot een oorlog tussen beide landen, die qua gevechten tot 1742 duurde en pas officieel in 1748 beëindigd werd.

Bijzonder was ook de Keteloorlog, ook wel Marmietenoorlog geheten (een marmiet is een kookketel), in oktober 1784. Deze cynische naam kreeg een kort treffen tussen de legers van de Nederlandse Republiek en het Habsburgse Oostenrijk op 8 oktober 1784. Het enige schot dat in dit conflict gelost werd, raakte slechts een soepketel. Het kanonschot was afkomstig van de Nederlandse schoener ‘Den Dolphyn’, die tijdens een gevecht op de Schelde een soepketel op het dek van het oorlogsschip ‘Le Louis’ raakte. Het ‘geraakte’ schip gaf zich vervolgens over.

Kortste oorlog ooit

Verder moet in het verband van ‘rare oorlogen’ zeker nog de kortste oorlog uit de geschiedenis genoemd worden, namelijk de oorlog tussen Groot-Brittannië en Zanzibar op 27 augustus 1896. Al binnen veertig minuten – om precies te zijn: 38 minuten – kwam er een einde aan deze Engels-Zanzibarese Oorlog.

Vreemd was ook, ten tijde van het het Heilige Roomse Rijk, de Oorlog van de Koe of Koeienoorlog (1272-1278), waarbij ongeveer 10.000 tot 15.000 doden vielen. De aanleiding van deze oorlog, tussen het bisdom Luik en het graafschap Namen, was de diefstal van en koe door een boer. Ondanks dat de boer zich hield aan de afspraak een boete te betalen en de koe teruggaf, werd hij toch geëxecuteerd. Hierop brak de Koeienoorlog uit.

En, om af te sluiten, zeer bijzonder was de zogenoemde ‘Oorlog om de zwerfhond’ (War of the Stray Dog). Deze oorlog brak op 19 oktober 1925 uit tussen Griekenland en Bulgarije en werd veroorzaakt door een hond. Een Griekse soldaat die bij de grens bivakkeerde, rende achter zijn hond aan de grens met Bulgarije over en werd toen neergeschoten. Volgens de Grieken was er ook nog een andere militair, een kapitein, bij het incident gewond geraakt en dat betekende oorlog. De gevechten duurden slechts tien dagen.

Bronnen ▼