De Haagse boekverkoper Pieter de Hondt

De Haagse boekverkoper Pieter de Hondt (1696-1764) stond, volgens de historicus E.F. Kossmann, ‘wel bovenaan onder de Hagenaars wat de pracht der drukken aangaat, die hij alléén of in gezelschap uitgaf’. Dat geldt zeker voor zijn uitgaven van Miguel de Cervantes’ Don Quichot.

In 1746 verschenen zowel een Franse als twee Nederlandse prachtuitgaven van een selectie van verhalen uit Cervantes’ roman, met fraaie gravures van Bernard Picart en anderen. Een dergelijk prestigieus boek kon natuurlijk niet ontbreken in de bibliotheek van Baron van Westreenen, de stichter van Museum Meermanno. Hij bezat een exemplaar van de Franse editie.

Het is opvallend dat die twee uitgaven zowel overeenkomsten als verschillen vertonen. In beide uitgaven worden dezelfde platen gebruikt – dat scheelde in de kosten. De gebruikte ornamenten en andere typografische elementen laten zien dat beide uit dezelfde drukkerij komen, vermoedelijk die van De Hondt zelf, al afficheerde hij zich voor zover bekend alleen in de jaren 1739 en 1753 als drukker. Of hij ook de platen (naar schilderijen van de Franse kunstenaar Charles-Antoine Coypel) drukte is niet bekend; plaatdrukken was een ander vak dan boeken drukken en lang niet iedere drukker had een etspers staan.

De Nederlandse uitgave verscheen zowel in folio als in kwarto, al werden van de (nog prestigieuzere) folio-editie maar heel weinig exemplaren gedrukt (al geeft de Short-Title Catalogue, Netherlands, de nationale bibliografie tot en met 1800, er toch nog vijf openbare collecties). Waarschijnlijk werden beide edities niet zo best verkocht: collega José de Kruif zocht al eens uit dat de overgebleven exemplaren van beide edities in 1755 in handen waren van de Amsterdamse boekverkoper Steven van Esveldt, en nog eens tien jaar later meldde de (ook Amsterdamse) uitgever Jacobus Hayman dat hij exemplaren op de kop had kunnen tikken.

Dat De Hondt in de jaren 1740 van die mooie edities drukte was niet vanzelfsprekend. Hij was verzeild geraakt in wat de ‘Haagse veilingencrisis’ is gaan heten (zie ook deze aflevering van Boek van de maand) en moest zich in dezelfde tijd dat Don Quichot verscheen de schuldeisers van het lijf zien te houden. Pas halverwege de jaren 1750 was hij er weer helemaal bovenop.

Van de Franse editie, waarvan Baron Van Westreenen dus een exemplaar had, is geen exemplaar in folio bekend. Het boek is sowieso minder luxe uitgevoerd dan de Nederlandse uitgaven: er staan geen ‘verklaringen van de kunstprinten’ bij de platen en de bladzijden hebben geen sierranden. Misschien kon meneer Baron geen nog luxer exemplaar vinden?

~ Erik Geleijns – Museum Meermanno
Conservator oude collectie

Boek: De schepper van Don Quichote