Dark
Light

De Kersentijd, een iconisch lied

Le Temps des Cerises
3 minuten leestijd
Kersen
Kersen (CC0 - Pixabay _Alicja_)

Meimaand, kersenmaand. Le temps des cerisesย is een overbekend Frans chanson. De Kersentijd wordt als het strijdlied van de Parijse Commune (1871) gezien. Maar het lied werd een paar jaar voordien gecreรซerd en is nog altijd een meezinger.

“Mais il est bien court le temps des cerises,
Oรน l’on s’en va deux cueillir en rรชvant
Des pendants d’oreilles,
Cerises d’amour aux robes pareilles
Tombant sous la feuille en gouttes de sang.”

(Maar hij is erg kort, de kersentijd. Dan gingen we al dromend โ€˜oorbellenโ€™ plukken. Liefdeskersen die neerdwarrelen als bloeddruppels)

Jean-Baptiste Clรฉment - Foto van Nadar.
Jean-Baptiste Clรฉment – Foto van Nadar.
Deze metaforische zinnen uit het gedicht van Jean Baptiste Clรฉment (1836-1903) zinderen nog na. De auteur schreef het gedicht al in 1866 en zijn tekst werd in 1868 op muziek gezet door Antoine Renard.

Clement vond zijn inspiratie voor bloemsens en kersen, op de vlucht naar Belgiรซ. Onderweg hield hij halt bij een estaminet omringd door kerselaren. Le temps des cerises was voor โ€™t eerst te horen in le Casino in Brussel. Pas in 1882 droeg hij het lied op aan Louise, een ambulancierster die de gewonden tijdens de Semaine Sanglante (de Bloederige (eind)week 21 -28 mei 1871) van de Parijse volksopstand bijstond.

In haar Mรฉmoires La Commune, Histoire et souvenirs (1898), herinnert de anarchistische onderwijzeres en communarde Louise Michel aan dit verzet en geeft meteen mee dat zij niet de geรซerde verzetsstrijdster was:

Op het ogenblik van de laatste schoten kwam een jong meisje van een andere barricade ter hulp gesneld. Ze wilden haar verwijderen van dat doodsoord maar ze bleef ondanks hun smeekbeden. Enkele seconden later trof een enorme ontploffing die barricade. Een explosie die iedereen doodde. Aan die ambulancierster van die laatste barricade en van het laatste uur, droeg J-B. Clรฉment lang nadien zijn Kersenlied op. Niemand zag het meisje nog. [โ€ฆ] De Commune was dood en met haar werden duizenden onbekende helden begraven.

Musique de la Commune de Paris: Le temps des cerises

De โ€˜zachte dromerโ€™, zoals vrienden Clรฉment noemden, had zelf โ€“ als lid van de Raad van de Commune โ€“ heldhaftig de laatste barricades van de Bloedige week mee gemaakt. Op 28 mei, de laatste dag, stond hij nog op een barricade in het 11e arrondissement. Hij schreef daarover het lied La semaine sanglante, een aanklacht tegen de gewelddadige repressie. Voor zijn betrokkenheid bij de Parijse Volksopstand werd Clรฉment ter dood veroordeeld maar hij wist te ontkomen en vond een vluchtheuvel bij zijn vrienden in Brussel en vandaar trok hij naar Londen. In het geheim โ€“ met een doodsvonnis op zijn hoofd โ€“ keerde hij terug naar Parijs om er in alle anonimiteit te leven. Tot de amnestie werd afgekondigd.

In Brussel had Clement โ€˜democratischeโ€™ vrienden. In 1866 had hij overigens het gedicht Fleurs dโ€™รฉtรฉ (Zomerbloemen) in Le Grelot gepubliceerd. Die Brusselse spotkrant, waarvan fotograaf-zwanzer Louis Ghรฉmar eigenaar zou zijn geweest, was een heftige stokebrand tegen de zelfverklaarde keizer Napoleon III. De karikaturen zijn sprekend. Die Napolรฉon le petit die eveneens de kritiek van Clรฉment niet verteerde en hem โ€“ voordien al โ€“ bedankte met gevangenisstraf.

Jean Baptiste Clรฉment bleef tot het einde militant van de Parti ouvrier socialiste rรฉvolutionnaire (POSR), de socialistische revolutionaire arbeiderspartij. Le Temps des Cerises wordt wereldwijd nog altijd gezongen omdat โ€“ zoals Juliette Grรฉco zei โ€“ het een revolutionair lied รฉn een liefdeslied is.

~ Eliane van den ende
Historicus en cultuurjournalist

Enkele uitvoeringen van Le Temps des CerisesLe Temps des Cerises:

Yves Montand (1974)

Juliette Grรฉco (1986)

Dave en Nana Mouskouri

Bronnen

-Francis Sartorius, Les communards en exil en Belgique, Regard sur les dix annรฉes de prรฉsence, รฉd Du Lรฉriot, 2022.
-Serge Dillaz, ยซ La Commune ยป, dans La chanson franรงaise de contestation : Des barricades de la Commune ร  celles de mai 1968, Paris, Seghers, 1973,