Dark
Light

De L-vormige tempel van Byblos

Videos over Byblos
2 minuten leestijd
De L-vormige tempel, met links achteraan de Obeliskentempel en rechts achteraan de haven.

Ruim tien jaar geleden bezocht ik Byblos voor de eerste keer. We hadden die ochtend een auto weten te huren en reden nu noordwaarts. We hadden een wat melige bui en ik grapte dat ik vooral heel benieuwd was waarom een “Tempel met obelisken” zo heette. Een reisgenote echode terug “…of welke vorm een L-vormige tempel heeft.” Het is misschien niet het hoogtepunt van humor maar de herinnering is me bijgebleven.

De L-vormige tempel, tegenover de tempel van de Dame van Byblos gelegen aan het heilige meer, had helemaal geen L-vorm. Het was een gebouwtje met drie cultusplekken op een soort pleintje, met achteraan nog en vierde cultusplek, (een cella, in jargon.) Er was ook een langgerekt voorhofje. Dat was dat.

Het geheel dateert uit de eerste helft van het derde millennium v.Chr., dus zeg maar de tijd van de Sumerische stadstaten en de piramidenbouwers. Vooruit, we doen er een laat hunebed bij. Later werd er een klein gebouwtje aan toegevoegd, waar smeden metaal bewerkten. Dat gaf het vierkante complex de vorm die de Franse opgravers ertoe bracht het aan te duiden als de Temple en L.

Op een bepaald moment in het derde millennium is de tempel verwoest en herbouwd. (Er bestaan jongere dateringen; die zijn onjuist.) Dat werd de Obeliskentempel, die zo heet omdat er rechtopstaande stenen in zijn gevonden. De opgravers hebben die jongere bouwfase verwijderd en even verderop herbouwd, zodat zij eronder konden kijken naar de L-vormige tempel, terwijl wij toch konden zien hoe die Obeliskentempel eruit zag.

De bedoelde obelisken lijken inderdaad wat op de Egyptische monumenten. De oudere lijken dan weer wat meer op wat wij menhirs zouden noemen. Daarvan zijn er ook twee gevonden in de L-vormige tempel, dus het gebruik stenen op te richten is van de ene naar de andere bouwfase voortgezet.

Welke godheid er is vereerd, we weten het niet. Wél is het aannemelijk dat het een mannelijke god was, want de meeste Levantijnse steden vereerden een oppergodin met een mannelijke tegenhanger. Misschien een zeer, zeer vroege vorm van Adonis. Maar dit is dus gratuit gespeculeer. Dat de opgravers vier cellae identificeerden, is voldoende argument om ook te denken aan vier godheden. In elk geval mogen we niet al te stellig zijn. Enfin. Bekijk het filmpje maar.

Video 10: De Torentempel van Byblos

Dit bericht verscheen eerder op de Mainzer Beobachter. De auteur kreeg een tegemoetkoming in zijn reiskosten van het Rijksmuseum van Oudheden. De expositie Byblos, ’s werelds eerste havenstad is tot en met 12 maart te bezoeken in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Het publieksboek is als Open Access-bestand te vinden bij Sidestone Press en ook als papieren boek te bestellen.

Jona Lendering is historicus, webmaster van Livius.org en docent bij Livius Onderwijs. Hij publiceerde verschillende boeken en verzorgt een nieuwsbrief over de Oudheid. Zie ook zijn blog: mainzerbeobachter.com

Gerelateerde rubrieken:

Gratis geschiedenismagazine

Ontvang, net als ruim 51.000 anderen, iedere week de gratis nieuwsbrief van Historiek:

Gratis nieuwsbrief

Meld u aan voor onze wekelijkse nieuwsbrief (51.171 actieve abonnees)


Donateurs ondersteunen ons project en dragen direct bij aan de uitbreiding van ons archief.

Meer informatie

×