Het bekende alcoholische drankje jenever heeft een lange geschiedenis, die ook nauw verweven is met het Nederlandse koloniale verleden. Het Nationaal Jenevermuseum in Schiedam staat binnenkort met de tentoonstelling ‘Bittere Erfenis: Drank en Kolonialisme’ stil bij de rol van drank in de koloniale geschiedenis .
Jenever, ooit gezien als symbool van Nederlands vakmanschap en een belangrijk exportproduct, speelde een wezenlijke rol in de overzeese activiteiten van Nederland. Waar Nederland zijn invloed uitbreidde, volgde vaak ook de jenever: van de West-Afrikaanse kust tot plantages in Zuid-Amerika en Azië.
De tentoonstelling in Schiedam, een stad die een belangrijke rol speelde in de productie van jenever, laat zien hoe jenever werd ingezet als betaalmiddel in de slavenhandel, hoe het de koloniale legers bevoorrade en hoe drank onderdeel werd van het dagelijks leven in koloniën zoals Nederlands-Indië en Suriname. Hiermee doorbreekt de expositie het vaak romantische beeld van de jeneverhandel en legt het de “verbanden bloot tussen de alcoholindustrie en koloniale onderdrukking”.
‘Zwart Nazareth’
Schiedam ontwikkelde zich in de achttiende en negentiende eeuw tot een belangrijk centrum voor de productie van jenever. Door de economische problemen in de visserij zochten Schiedamse ondernemers naar alternatieve inkomstenbronnen. Het stadsbestuur stond daarom branderijen toe, die voor werkgelegenheid en stedelijke inkomsten zorgden, wat leidde tot een groeiende industrie met veel stokerijen en molens. De stad kreeg na verloop van tijd de bijnaam ‘Zwart Nazareth’ door de rook en stank die de industrie met zich meebracht.
Naast de tentoonstelling organiseert het Jenevermuseum diverse activiteiten, zoals een proeverij van gedistilleerde dranken met een koloniale achtergrond en lezingen over de rol van jenever in de koloniale geschiedenis. Op 26 januari 2025 gaan onderzoekers en experts tijdens een symposium met elkaar in gesprek over de relatie tussen jenever, slavernij en kolonialisme.
De expositie is van 30 november 2024 tot en met 16 maart 2025 te bezoeken in het Nationaal Jenevermuseum Schiedam.
