De Commissie Herijking Canon van Nederland heeft maandag de vernieuwde geschiedeniscanon gepresenteerd. Tien vensters die tot nu toe opgenomen waren zijn geschrapt. In plaats daarvan zijn er tien nieuwe vensters gekozen. Daarnaast hebben vier vensters een nieuwe naam gekregen. Willem Drees en Karel V zijn bijvoorbeeld verdwenen, terwijl Maria van Bourgondië en Marga Klompé zijn toegevoegd.
Vorig jaar gaf het kabinet een nieuwe commissie opdracht om de chronologische geschiedeniscanon te herzien. Opvallend daarbij was dat minister Van Engelshoven van Onderwijs daarbij expliciet vroeg om ook “de schaduwkanten van de Nederlandse geschiedenis” voldoende aan bod te laten komen.
Afgelopen jaar boog een herijkingscommissie zich over de canon, onder leiding van de Amerikaans-Nederlandse hoogleraar geschiedenis James Kennedy. Verder maakten onder meer Abdelkader Benali, Karwan Fatah-Black, Hanneke Tuithof en Lotte Jensen onderdeel uit van zijn commissie. De presentatie van de hernieuwde canon vond maandag plaats in het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem, waar ook een museale presentatie van de geschiedeniscanon te vinden is.
Diversiteit en herijking
In de herijkte canon is meer ruimte voor vrouwen. Waar in de oude canon vier vensters specifiek in het teken stonden van vrouwen, zijn dat er nu zeven. Bijzonder is bijvoorbeeld de wijziging van het venster Karel V. Deze beroemde keizer heeft het veld moeten ruimen voor de in brede kring veel minder bekende hertogin Maria van Bourgondië. Dit soort aanpassingen komen voort uit de ambitie van de commissie om de canon diverser te maken. Voor wat betreft deze diversiteit heeft men echter niet alleen naar de man-vrouwverhouding gekeken:
“Bij diversiteit denkt men misschien vooral aan ras of etniciteit, maar ons zoekveld was hier breder. Naast man-vrouwverhouding hebben we ook gekeken naar de balans tussen elite en het ‘gewone volk’ en hebben we oog gehad voor allerlei groepen in de samenleving in heden en verleden.”
Geschrapte canonvensters:
- Floris V
- Karel V
- De Republiek
- Grachtengordel
- Buitenhuizen
- De Stijl
- Willem Drees
- Crisisjaren
- Veelkleurig Nederland
- De gasbel
Nieuwe canonvensters:
- Trijntje
- Jeroen Bosch
- Maria van Bourgondië
- Johan van Oldenbarnevelt
- Sara Burgerhart
- Anton de Kom
- Marga Klompé
- De gastarbeiders
- Kolen en gas
- Het Oranjegevoel
Verdwenen namen komen vaak nog wel voor in de vensterbeschrijvingen. Maar ze zijn dus geen zelfstandig venster meer.
Andere wijzigingen
De canon is in de eerste plaats bedoeld om het onderwijs te ondersteunen dat met behulp van de canon “historische kennis en inzicht onder leerlingen” moet vergroten. Daarvoor presenteert de commissie naast het vensterpalet ook zeven nieuwe hoofdlijnen, die de vijftig onderwerpen uit de Canon inhoudelijk en thematisch aan elkaar moeten verbinden. Deze hoofdlijnen zijn:
- Leven in een kwetsbare delta – Nederland waterland
- Wat geeft betekenis? – zingeving en levensbeschouwing
- Woord en beeld verbinden – taal, kunst en cultuur
- Wat weten wij? – kennis, wetenschap en innovatie
- Wie telt er mee? – sociale (on)gelijkheid
- Wie bestuurt er? – politiek en samenleving
- Knooppunt van verbindingen – wereldeconomie
De commissie adviseert om de Canon voortaan elke tien jaar te herijken. James Kennedy:
“Het is belang dat elke generatie haar eigen geschiedenis schrijft volgens de methoden, opvattingen en fascinaties van de eigen tijd. Geschiedenis als ‘distant mirror’, als spiegel op afstand, zoals Barbara Tuchman dat treffend verwoordde, in dit geval over haar visie op de ‘waanzinnige veertiende eeuw’.”
Rapport van de commissie: Open vensters voor onze tijd (pdf)
Rapport als boek: Open vensters voor onze tijd
