Rudi Schrever
Kimathi wa Waciuri, zoals hij eigenlijk heette, was de drijvende kracht achter de Mau Mau-beweging die vanaf de beginjaren vijftig van vorige eeuw de onafhankelijkheid van Kenia nastreefde en rebelleerde tegen het Brits koloniaal regime dat sinds eind negentiende eeuw over het land heerste.
Een kijk op hoe het zo ver kwam
De Britten, samen met enkele andere Europese mogendheden, zwaaiden bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog al jarenlang de scepter over uitgestrekte kolonies op het Afrikaanse continent. Heel wat Afrikanen werden daardoor tijdens de oorlog, vaak tegen hun zin, ingelijfd bij de geallieerde legers. Ook de Engelsen riepen de autochtone zwarte bevolking van hun kolonies onder de wapens. Die politiek bleek na afloop van de oorlog als een boemerang in hun gezicht terug te keren en verregaande gevolgen te hebben. Vijf jaar strijd aan diverse fronten hadden immers bij de zwarte soldaten niet alleen nationalistische gevoelens opgewekt, ze beschikten nu ook over de militaire vorming om hun eisen tot zelfbeschikking desnoods gewapenderhand kracht bij te zetten. In Kenia leidde de roep naar onafhankelijkheid algauw tot de oprichting van de Mau Mau, een acroniem in Swahili voor: “Mzungu Aende Ulaya, Mwafrika Apate Uhuru”, hetgeen zoveel betekent als:
“Laat de blanken terug naar hun land gaan en geef de Afrikanen hun onafhankelijkheid”.
De boodschap was duidelijk, alleen bleven de Britten er doof voor…
Het begin van een bloedige strijd
Toen de verzuchtingen naar meer zelfbestuur steevast op niets uitdraaiden besloot Kimathi samen met enkele gelijkgezinden de wapens op te nemen tegen de Britse overheersers. Voornamelijk leden van de Kikuyu-stam, de grootste etnische bevolkingsgroep in het land, sloten zich bij de Mau Mau aan. Met name blanke kolonisten op afgelegen boerderijen en plantages vormden het geliefkoosde doelwit van de opstandelingen wat hen al vlug de reputatie opleverde een wrede en nietsontziende rebellengroepering te zijn.
Eind april 1954 stuurde de Britse regering generaal George Erskine (1899-1965) aan het hoofd van een aanzienlijke troepenmacht naar de opstandige kolonie om er “manu militari” orde op zaken te stellen. Onmiddellijk na aankomst aarzelde Erskine niet om met geweld de Mau Mau-rebellie de kop in te drukken waarbij hij al evenmin het gebruik van martelpraktijken schuwde. De meedogenloze repressie leidde uiteindelijk de eenentwintigste oktober 1956 tot de arrestatie van Kimathi. In een door de Britten geënsceneerd schijnproces werd hij door een uitsluitend zwarte jury ter dood veroordeeld en op 18 februari 1957 in de gevangenis van Nairobi opgehangen. Zijn stoffelijk overschot werd nadien op last van de Britse autoriteiten begraven in een anoniem graf.
Het verdere verhaal
Passend eerbetoon en een onverwachts vonnis
Het sleepte nog decennia lang aan vooraleer Kimathi de erkenning kreeg die hij verdiende. In 2007 onthulde de toenmalige Keniaanse president Mwai Kibaki in Nairobi een monument ter ere van de Mau Mau-rebellenleider en zijn strijd voor onafhankelijkheid.
In oktober 2012 kwam er op dit huldebetoon een onverwachts sluitstuk toen de “High Court” in Londen oordeelde dat Kenianen die tijdens de Mau Mau-opstand ten onrechte mishandeld, gemarteld of zonder enige vorm van proces van hun vrijheid waren beroofd recht hadden de Britse regering hiervoor te vervolgen en een financiële compensatie te eisen. Sindsdien hebben om en bij de tienduizend Kenianen een verzoek tot schadeloosstelling ingediend bij de Britse autoriteiten.
Ook interessant: De kijk op kolonisatie (door de eeuwen heen)
