Wie was ‘Berend Botje’ eigenlijk?

Een geschiedenisleraar in Drenthe werkt aan een documentaire over de Drentse zeeheld Lodewijk van Heiden. Volgens veel inwoners van Drenthe is hij de Berend Botje uit het bekende kinderliedje Berend Botje ging uit varen.

Lodewijk van Heiden werd in september 1773 geboren als de tweede zoon van Sigismund Pierre Alexander, de toenmalige drost (bestuursambtenaar) van Drenthe. De familie woonde op de havezate Laarwoud in Zuidlaren.

Op negenjarige leeftijd werd Lodewijk cadet bij de Hollandse zeemacht en rond zijn zestiende werd hem al de rang van Luitenant ter zee toegekend. Zijn vader was onder meer grootkamerheer van prins Willem V en ook Lodewijk was de Oranjes trouw. Dit bleek duidelijk tijdens de Bataafse Revolutie in 1795. Lodewijk begeleidde prins Willem V zelfs toen die vanuit Scheveningen naar Engeland vluchtte. Bij zijn terugkeer werd de Drentse zeeheld gearresteerd en enige tijd gevangen gehouden in de Gevangenpoort in Den Haag. Na twee maanden werd hij, na tussenkomst van de Franse generaal Pichegru, vrijgelaten. Lodewijk van Heiden keerde daarop terug naar Zuidlaren en nam ontslag uit militaire dienst.

De internationale carrière van de Drent moest toen eigenlijk nog beginnen. Op 22-jarige leeftijd trad Lodewijk van Heiden in dienst van de tsaar. In diens marine maakte hij al snel naam.

Op 20 oktober 1827 voerde Lodewijk van Heiden het bevel over de Russische troepen tijdens de Slag bij Navarino, aan de westkust van de Peloponnesos. Deze slag bracht een beslissende wending in de Griekse vrijheidsstrijd. Het was bovendien de laatste grote zeeslag die uitsluitend met zeilschepen werd bevochten.

Een geallieerde vloot van Franse, Britse en Russische schepen had opdracht de Turks-Egyptische armada van Ibrahim Pasha met alleen machtsvertoon uit de Griekse wateren te loodsen. Het ontaardde echter in een zware zeeslag, nadat de Turken enkele salvo’s hadden gelost op de vijandige schepen. Lodewijk van Heiden wist de Turkse zeemach,t samen met de Franse admiraal Henri de Rigny en de Britse bevelhebber Edward Codrington, te verslaan. Het drietal staat in Griekenland bekend als Tris Navárchi (de drie admiraals). Bijna iedere Griekse stad heeft wel een plein naar het drietal vernoemd. Van Heiden werd in 1927 op een Griekse postzegel vereeuwigd. In Athene is daarnaast een zijstraat van het Platia Victorias (Victorieplein) naar hem vernoemd.

Berend Botje

Helemaal vast staat het niet, maar veel Drenten menen dat het liedje over Berend Botje naar de zeeheld is vernoemd. Het liedje zou zijn ontstaan toen de admiraal in 1832 terugkeerde naar zijn provincie. Hij werd er als held onthaald en verbleef enige tijd op zijn landgoed Laarwoud. In deze periode zag men hem geregeld varen op het Zuidlaardermeer. Lodewijk van Heiden kon echter niet meer aarden in Drenthe en vertrok. Eerst naar Amerika (zoals het kinderliedje ook vermeldt) en daarna naar Tallinn, waar hij in 1850 op 77-jarige leeftijd overleed.

Documentaire

Johan Zielstra, geschiedenisleraar aan het Dr. Nassau College in Assen, werkt al enige tijd aan een documentaire over de zeeheld. De geschiedenisleraar werkt hierbij samen met het Drents Archief en het Nederland-Rusland Centrum dat al enkele jaren onderzoek doet naar Lodewijk van Heiden. Er wordt niet alleen gefilmd in Drenthe, maar ook in Sint-Petersburg, Tallinn en Griekenland.

De verwachting is dat de documentaire deze zomer klaar is. Hij zal zo’n twintig minuten duren. In 2017 verschijnt een biografie over Berend Botje.

Boek: De voorzienigheid regeert! – Louis van Heiden, admiraal in Russische dienst

Trailer van de film over ‘Berend Botje’