Enne Koops
Bij Uitgeverij Aspekt in Soesterberg is recent een nieuw deel verschenen in de boekenserie over Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog. Waar eerst het wel en wee van provincies als Zeeland, Gelderland en Utrecht centraal stond en steden als Amsterdam, Den Haag en Rotterdam, is het nu de beurt aan de provincie Drenthe.
Inhoud van de bundel in hoofdlijnen
Wat heeft de bundel Drenthe en de Eerste Wereldoorlog, die onder redactie staat van Henk van der Linden en Jos van Raan (beiden verbonden aan de SSEW), allemaal te bieden? Het antwoord is: een flink aantal interessante en goed geschreven casestudie over onder meer oorlogsvluchtelingen in Drenthe in de jaren 1914-1918, de internering van buitenlandse militairen, thema’s als dienstweigering en de oorlogseconomie, de Spaanse Griep en smokkelhandel langs de provinciegrenzen.
Veel artikelen zijn gebaseerd op primaire bronnen, zoals archiefstukken uit het Drents Archief en knipsels uit provinciale en lokale kranten en periodieken. Andere artikelen, zoals over de oorlogseconomie (van P.H.Ritter en Marcel Bulte) en de voedsel- en brandstofschaarste (Bulte) verschenen al eerder en worden in deze bundel herdrukt.
De bundel bevat ongeveer 450 pagina’s en is netjes geïllustreerd. Het belang van deze bundel is, net als eerdere uitgaven, dat een specifiek stuk provinciale en regionale geschiedenis over Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog, goed in kaart wordt gebracht. De bundel Drenthe en de Eerste Wereldoorlog brengt alle bestaande informatie bij elkaar en legt nieuw puzzelstukjes neer op open plekken.
Een drama in Drenthe: de Spaanse Griep
Interessant is onder meer de bijdrage geschreven door schrijver-journalist Reinold Vugs over de impact die de Spaanse Griep in Drenthe had. Wereldwijd stierven er aan deze ziekte ongeveer 50 tot 100 miljoen mensen in de periode 1981 tot 1920. Alleen al tussen juli en december 1918 sterven er in Nederland ongeveer 17.500 mensen aan deze pandemie. Opmerkelijk is, zo constateert Vugs, dat het Drentse aandeel in de sterftecijfers in de tijd van de Spaanse Griep bovengemiddeld hoog is. Waar het percentage slachtoffers landelijk op 0,26 procent ligt, bedraagt dit voor Drenthe 0,58 procent.
Als mogelijke verklaringen voor dit relatief hoge aandeel noemt Vugts de relatief grote armoede in Drenthe, met name in de veengebieden. De voedselvoorziening en hygiëne was hierdoor onder de maat, wat het hoge percentage Drenten in de sterftecijfers kan verklaren. Ook was de gezondheid van veel veenarbeiders zorgelijk, waardoor ze minder weerstand hadden tegen ziekten. Vugt schrijft:
“De gezondheid van de arbeiders, zowel mannen als vrouwen, is ronduit slecht. Voor, tijdens en na het werk wordt er veel jenever gedronken om de ellende te verdringen. Iedereen drinkt tegen de klippen op, ook jonge jongens en meisjes. In kranten wordt geregeld verslag gedaan van vechtpartijen, ontstaan door drankmisbruik, met dodelijke afloop. Wie het zich kan veroorloven, neemt ook nog eens een slok kruidenbitter of cognac om de griep te bestrijden.” (433,434)
Ook het ontbreken van voldoende medische voorzieningen en artsen speelde in Drenthe een rol. Een uitzondering was de kolonie Veenhuizen. Omdat hier gevangenissen zaten, was er goed medische zorg mogelijk. In Veenhuizen stonden bijvoorbeeld 120 bedden klaar voor zieken, met twee artsen en twee verpleegsters. Toch was ook hier het sterftecijfer hoger dan in de jaren voor en na de Spaanse Griep-epidemie.
Archiefstukken uit de oorlogstijd
Â
Boek: Drenthe en de Eerste Wereldoorlog – Henk van der Linden
De complete serie: Nederland en de Eerste Wereldoorlog
Bekijk dit boek bij:
