De huidige vluchtelingenproblematiek beheerst tegenwoordig het nieuws. Tijdens de Eerste Wereldoorlog had ons land ook te maken met grote groepen vluchtelingen, die onder mer werden opgevangen in het Vluchtoord Uden. Maar wist je dat die bouwvallige huisjes ver ná die tijd nog steeds gebruikt werden? We nemen een kijkje in één van deze ‘krotten’, waarin een compleet gezin van negen mensen uit Haps vertoefde…
Maak kennis met Petrus Wilhelmus Broeks, vader van maar liefst zeven (en later zelfs acht) kinderen en echtgenoot van een chronisch zieke vrouw. Petrus verdiende de kost als voerman, maar moest in de jaren dertig meermalen door de gemeente Haps aan werk geholpen worden.
Om die reden kon hij zijn ‘houten keet, afkomstig uit het Vluchtoord Uden’ niet vervangen door een degelijke woning van steen. Hij had slechts een perceeltje van 1 are in bezit, dus zelf kon hij dit niet ophoesten. Gelukkig wilde de gemeenteraad van Haps hem in 1934 een handje helpen door hem een lening te verstrekken en wat grond te verkopen. Maar eerst kijken we nog even goed naar de provisorische woning uit het Vluchtoord. Was dit echt zo verschrikkelijk?
Wandluizen
Erg comfortabel moet het in elk geval niet geweest zijn met negen mensen in een klein houten hutje. Het bestond slechts uit een woonkeuken, één slaapkamer en een bijkeukentje. Direct na de vluchtelingenopvang is het gezin Broeks gehuisvest in deze ‘houten keet,’ zo lezen we in het archief, ‘hoewel het steeds een primitieve woning was.’
Maar dat was nog lang niet alles. In deze ‘zeer bouwvallige’ woning krioelde het ook nog eens van het ongedierte. Volgens de gemeenteraad bevonden zich hierin ‘enorme hoeveelheden wanzen (wandluizen)’, die zeker in de zomermaanden niet bevorderlijk waren voor de gezondheidstoestand van Petrus’ vrouw.
Eindelijk een beetje ‘space’
Na enig aandringen gaat de raad akkoord en wordt een plan opgesteld voor het bouwen van een ‘alleszins behoorlijke ruime woning’ met drie slaapkamers, een woonkeuken, bijkeuken en zelfs een zolder. Het gezin Broeks kon eindelijk weer ademhalen.
Misdadiger?
Wanneer Petrus wat meer geld in het laatje had gebracht, had hij zeker een nóg ruimere woning kunnen krijgen. Maar wegens zijn beperkte ‘finantieele draagkracht’ zat een duurdere woning er helaas niet in. Het gezin Broeks had het dus niet breed en kende echte armoede. Zoals je weet; een kat in het nauw maakt rare sprongen. Zo ook Petrus, die als achttienjarige jongen in de gevangenis belandde. Lang vóór hij de houten keet met zijn gezin betrok, koos hij dus het criminele pad.
Maar niet wegens bedelen, stroperij of diefstal werd hij gepakt, wat je eigenlijk bij een arme kerkrat zou verwachten. Nee, Petrus Wilhelmus Broeks werd gepakt voor…’aanranding der eerbaarheid’! Wat dat precies betekent, mag je zelf invullen…
~ Lisette Kuijper – BHIC
Boek: Belgische vluchtelingen 1914-1918
