Het thema van de Maand van de Geschiedenis van dit jaar is bekend: Eureka!. Deze historische uitroep wordt vooral gebruikt als een moeilijke kwestie is opgelost of een belangrijke vooruitgang is geboekt. Tijdens de geschiedenismaand oktober wil de organisatie dan ook vooral veel verhalen vertellen over wetenschappers, ontdekkers, pioniers en denkers die innoveerden en een rol speelden in de vooruitgang.
Aan de geschiedenismaand doen ieder jaar veel musea, bibliotheken, boekhandels en andere culturele organisaties mee. Er zijn onder meer workshops, lezingen, rondleidingen, optredens en exposities. De organisatie bepaalt ieder jaar een centraal thema. Dit jaar is dat dus ‘Eureka!’. De organisatie legt uit waar het thema om draait:
“We brengen een ode aan de wetenschappers, vroeger en nu. Aan de alfa’s en de bèta’s; de wetenschappers binnen de universiteitsmuren en de wegbereiders voor wie de poorten van de kennis lange tijd gesloten bleven; de denkers die ondenkbare vragen durfden te stellen en de vrije geesten die het onmogelijke mogelijk maakten, doordat ze beschikten over een tomeloze verbeeldingskracht.”
Volgens een legende riep de bekende Griekse wiskundige, natuurkundige, ingenieur en uitvinder Archimedes in de derde eeuw voor het begin van onze jaartelling ‘Eureka!’ nadat hij de oplossing had gevonden voor een probleem dat hem al lange tijd bezighield. Het verhaal gaat dat hij in bad zat en merkte dat het water omhoog kwam toen hij erin stapte. Dankzij deze observatie realiseerde hij zich dat het volume van het verplaatste water gelijk was aan het volume van zijn lichaam dat in het water was ondergedompeld. Archimedes vond daarmee toevallig een antwoord op zijn vraag en riep: ‘ik heb het (gevonden)!’, of in het Grieks: ‘Eureka!’.
