Ezelsbruggetjes – Herkomst van het begrip

Om iets te onthouden maken we soms gebruik van ezelsbruggetjes. Als we vergeten zijn of de klok bij het omschakelen van de winter- naar de zomertijd voor of achteruit moeten, kunnen we bijvoorbeeld gebruikmaken van het ezelsbruggetje dat leert dat in het voorjaar de klok vooruit gaat. Waar komt het woord ezelsbruggetje eigenlijk vandaan?

Het begrip is oorspronkelijk afkomstig uit het Latijn. Pons asinorum ( ‘brug van de ezels’) is de naam van de vijfde meetkundige stelling van de hellenistische wiskundige Euclides van Alexandrië. Deze toont aan dat de basishoeken van een gelijkbenige driehoek gelijk zijn. Het ezelsbruggetje dat we vandaag de dag tegenkomen heeft meestal echter niets meer te maken met wiskundige problemen, maar wordt enkel bedoeld voor trucjes waarmee we eenvoudig zaken kunnen onthouden.

Plinius

Algemeen wordt aangenomen dat het begrip verwijst naar ezels die slechts een heel klein bruggetje nodig hebben om bijvoorbeeld een riviertje over te steken. Volgens het Etymologisch woordenboek van het Nederlands is het begrip in zijn huidige betekenis afkomstig van de Romeinse geschiedschrijver Plinius. In de eerste eeuw na Christus schreef hij over ezelinnen die een brug niet durfden over te steken omdat ze daaronder het water zagen stromen. Pas nadat ze ondersteund werden, waagden de dieren zich aan de overtocht. Met een klein trucje werd het probleem dus opgelost.

Voorbeelden

Een bekend ezelsbruggetjes in het onderwijs is bijvoorbeeld het ’t kofschip, een handigheidje om te bepalen hoe een voltooid deelwoord moet worden geschreven. Lange tijd ook zeer bekend was de ezelsbrug Meneer Van Dalen Wacht Op Antwoord, om de volgorde van rekenbewerkingen aan te geven. De letters van deze zin staan voor de verschillende rekenmethodes. M staat voor Machten, V voor vermenigvuldigen, D voor delen, enzovoort.

Bronnen ▼