Giambologna (1529-1608) – Vlaamse beeldhouwer

Boegbeeld van het maniërisme
3 minuten leestijd
Portret van Giovanni Bologna door Goltzius (detail)
Portret van Giovanni Bologna door Goltzius (detail)

De Vlaamse beeldhouwer Giambologna werd in 1529 als Jean Boulogne geboren in Dowaai, een stadje in het huidige Frans-Vlaanderen, maar destijds behorend tot de Habsburgse Nederlanden. Door de meeste kunsthistorici wordt hij tegenwoordig terecht beschouwd als één van de meest talentvolle en invloedrijkste beeldhouwers van de zestiende eeuw. Hoog tijd dus om kennis te maken met de man die een onuitwisbare stempel wist te drukken op de Italiaanse beeldhouwkunst:

Opleiding en beginjaren

Tegen de wil in van zijn ouders die hem liever notaris zagen worden, ging de jonge Jean beeldhouwkunst studeren aan het Sint-Lucasgilde in Antwerpen. Hij vervolmaakte nadien zijn opleiding in het atelier van de gerenommeerde architect en beeldende kunstenaar Jacques Dubroeucq (ca.1505-1584). Ergens rond 1554 besloot Boulogne af te reizen naar Rome om er kennis te maken met de sculpturen en werken van de Italiaanse meesters. In die periode ontmoette hij Michelangelo (1475-1564) en kwam er in aanraking met het maniërisme1 waarvan hij al vlug een fervent protagonist zou worden.

‘Samson doodt een Filistijn’ Giambologna (cc - Ricardo André Frantz)
‘Samson doodt een Filistijn’ Giambologna (cc – Ricardo André Frantz)

De Florentijnse periode

Eind 1557 vestigde Bologna zich te Firenze en veritaliaanste hij zijn naam tot Giovanni Da Bologna dat later zou afgekort worden tot Giambologna. Bernardo Vecchietti (1514-1590), een telg uit een adellijke en machtige Florentijnse familie introduceerde hem aan het Hof van de Medici. Onder de bescherming van Cosimo I de Medici (1519-1574) en later van zijn zoon Francesco verwierf Giambologna al snel grote bekendheid.

Veel van zijn beeldhouwwerken worden gekenmerkt door hun levensgrote afmetingen, maar ook in het kleine toonde hij zich een ware meester. Zo sculpteerde hij de naiaden en saters voor de monumentale Neptunesfontein2 die op de ‘Piazza della Signoria’ in Firenze staat. Op hetzelfde plein prijkt van zijn hand eveneens het ruiterstandbeeld van zijn mecenas en beschermheer, de groothertog Cosimo I.

Een greep uit zijn verder oeuvre

Sabijnse Maagdenroof - Giambologna, Loggia dei Lanzi in Florence
Sabijnse Maagdenroof – Giambologna, Loggia dei Lanzi in Florence (cc – Ricardo André Frantz)
Zijn bekendste meesterwerk dat in de Toscaanse hoofdstad te bezichtigen valt in de ‘Loggia del Lanzi’, is ongetwijfeld de beeldengroep die de ‘Sabijnse Maagdenroof’ voorstelt. Het kunstwerk getuigt van een uitzonderlijk vakmanschap. Het hele sculptuur is namelijk uit één enkel blok marmer gehakt. In tegenstelling tot de vroegere Hellenistische beelden die men slechts vanuit één bepaald oogpunt kon aanschouwen, ontdekt de bezoeker terwijl hij rondom de beeldengroep loopt telkens nieuwe en andere details die het mythische verhaal volledig uitbeelden.

In dezelfde galerij is trouwens nog een tweede beeld van Giambologna te zien: ‘Hercules in gevecht met de Centaur Nessos’3. Verder, in de ‘Giardino di Boboli’ kan men zijn badende ‘Venus della Grotticella’ bewonderen. Een ander bekende sculptuur is ‘Samson en de Filistijnen’ dat zich nu in het ‘Victoria and Albert Museum’ te Londen bevindt. Met de ‘Colosso dell’Appennino’ vervaardigde Giambologna een reusachtig beeldhouwwerk – half man, half berg – dat op allegorische wijze de personificatie is van de Romeinse godheid Jupiter en het Appenijnengebergte.

Giambologna bleef tot op het einde van zijn leven actief. Hij kwam op 13 augustus 1608 te overlijden op negenenzeventigjarige leeftijd en werd begraven in de kapel van de ‘Basilica della Santissima Annunziata’ te Firenze.

‘Hercules in gevecht met de Centaur Nessos’, Giambologna (cc - Ricardo André Frantz)
‘Hercules in gevecht met de Centaur Nessos’, Giambologna (cc – Ricardo André Frantz)

Latere invloed en betekenis

Giambologna’s invloed op de beeldhouwkunst zinderde tot laat in de zeventiende eeuw na. Tot zijn belangrijkste en meest gekende leerlingen die in zijn voetsporen traden worden Pietro Tacca (1577-1640), Adriaen de Vries (ca. 1556-1626) en Pierre de Francqueville (1548-1615) gerekend. Deze laatste zou nadien de Hofbeeldhouwer worden van Hendrik IV en vervolgens van Lodewijk XIII.

Ook in de werken van latere kunstenaars zoals Alessandro Algardi (1598-1654) en de alom bekende architect en barokbeeldhouwer Giamlorenzo Bernini (1598-1680) valt overduidelijk de invloed van Giambologna’s visie op de beeldhouwkunst nauwelijks te ontkennen.

De Brusselse hommage aan Giambologna

Op de gevel van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten te Brussel verwijzen enkele beelden naar de verschillende kunstvormen. De allegorische sculptuur die de beeldhouwkunst uitbeeld is een bronzen buste die Giambologna voorstelt. Het is een creatie van de Leuvense kunstenaar Jean Cuypers (1844-1897) die aan het einde van de negentiende eeuw voornamelijk in Brussel werkzaam was.

Boek: Giambologna, Ammanati, and Danti in Florence

Noten

1 – Het maniërisme is binnen de kunst de stijl die volgde op de hoogrenaissance en voornamelijk in grote delen van het Italië van de zestiende eeuw opgang maakte.
2 – Giambologna sculpteerde ook het bronzen beeld van de god Neptunus dat op de gelijknamige fontein staat aan de ‘Piazza Maggiore’ in Bologna. Een replica van de fontein werd op initiatief van koning Leopold II in 1903 te Laken opgericht.
3 – Een bronzen versie van het beeld, naar alle waarschijnlijkheid een voorstudie, is in het bezit van het Rijksmuseum van Amsterdam.

Gepassioneerd door vreemde culturen en de geschiedenis van het vroege neolithicum tot aan onze moderne tijden schreef Rudi Schrever verscheidene jaren op regelmatige basis artikelen voor Historiek.net en andere gespecialiseerde vakbladen.

Recent gepubliceerd

Reageer

Abonneer
Stuur mij een e-mail bij
guest
0 Reacties
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties

Gratis geschiedenismagazine

Ontvang, net als ruim 54.000 anderen, iedere week de gratis nieuwsbrief van Historiek:
0
Reageren?x
×