Rudi Schrever
De Vlaamse beeldhouwer Giambologna werd in 1529 als Jean Boulogne geboren in Dowaai, een stadje in het huidige Frans-Vlaanderen, maar destijds behorend tot de Habsburgse Nederlanden. Door de meeste kunsthistorici wordt hij tegenwoordig terecht beschouwd als één van de meest talentvolle en invloedrijkste beeldhouwers van de zestiende eeuw. Hoog tijd dus om kennis te maken met de man die een onuitwisbare stempel wist te drukken op de Italiaanse beeldhouwkunst:
Opleiding en beginjaren
Tegen de wil in van zijn ouders die hem liever notaris zagen worden, ging de jonge Jean beeldhouwkunst studeren aan het Sint-Lucasgilde in Antwerpen. Hij vervolmaakte nadien zijn opleiding in het atelier van de gerenommeerde architect en beeldende kunstenaar Jacques Dubroeucq (ca.1505-1584). Ergens rond 1554 besloot Boulogne af te reizen naar Rome om er kennis te maken met de sculpturen en werken van de Italiaanse meesters. In die periode ontmoette hij Michelangelo (1475-1564) en kwam er in aanraking met het maniërisme1 waarvan hij al vlug een fervent protagonist zou worden.
De Florentijnse periode
Eind 1557 vestigde Bologna zich te Firenze en veritaliaanste hij zijn naam tot Giovanni Da Bologna dat later zou afgekort worden tot Giambologna. Bernardo Vecchietti (1514-1590), een telg uit een adellijke en machtige Florentijnse familie introduceerde hem aan het Hof van de Medici. Onder de bescherming van Cosimo I de Medici (1519-1574) en later van zijn zoon Francesco verwierf Giambologna al snel grote bekendheid.
Veel van zijn beeldhouwwerken worden gekenmerkt door hun levensgrote afmetingen, maar ook in het kleine toonde hij zich een ware meester. Zo sculpteerde hij de naiaden en saters voor de monumentale Neptunesfontein2 die op de ‘Piazza della Signoria’ in Firenze staat. Op hetzelfde plein prijkt van zijn hand eveneens het ruiterstandbeeld van zijn mecenas en beschermheer, de groothertog Cosimo I.
Een greep uit zijn verder oeuvre
In dezelfde galerij is trouwens nog een tweede beeld van Giambologna te zien: ‘Hercules in gevecht met de Centaur Nessos’3. Verder, in de ‘Giardino di Boboli’ kan men zijn badende ‘Venus della Grotticella’ bewonderen. Een ander bekende sculptuur is ‘Samson en de Filistijnen’ dat zich nu in het ‘Victoria and Albert Museum’ te Londen bevindt. Met de ‘Colosso dell’Appennino’ vervaardigde Giambologna een reusachtig beeldhouwwerk – half man, half berg – dat op allegorische wijze de personificatie is van de Romeinse godheid Jupiter en het Appenijnengebergte.
Giambologna bleef tot op het einde van zijn leven actief. Hij kwam op 13 augustus 1608 te overlijden op negenenzeventigjarige leeftijd en werd begraven in de kapel van de ‘Basilica della Santissima Annunziata’ te Firenze.
Latere invloed en betekenis
Giambologna’s invloed op de beeldhouwkunst zinderde tot laat in de zeventiende eeuw na. Tot zijn belangrijkste en meest gekende leerlingen die in zijn voetsporen traden worden Pietro Tacca (1577-1640), Adriaen de Vries (ca. 1556-1626) en Pierre de Francqueville (1548-1615) gerekend. Deze laatste zou nadien de Hofbeeldhouwer worden van Hendrik IV en vervolgens van Lodewijk XIII.
Ook in de werken van latere kunstenaars zoals Alessandro Algardi (1598-1654) en de alom bekende architect en barokbeeldhouwer Giamlorenzo Bernini (1598-1680) valt overduidelijk de invloed van Giambologna’s visie op de beeldhouwkunst nauwelijks te ontkennen.
De Brusselse hommage aan Giambologna
Op de gevel van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten te Brussel verwijzen enkele beelden naar de verschillende kunstvormen. De allegorische sculptuur die de beeldhouwkunst uitbeeld is een bronzen buste die Giambologna voorstelt. Het is een creatie van de Leuvense kunstenaar Jean Cuypers (1844-1897) die aan het einde van de negentiende eeuw voornamelijk in Brussel werkzaam was.
Boek: Giambologna, Ammanati, and Danti in Florence
2 – Giambologna sculpteerde ook het bronzen beeld van de god Neptunus dat op de gelijknamige fontein staat aan de ‘Piazza Maggiore’ in Bologna. Een replica van de fontein werd op initiatief van koning Leopold II in 1903 te Laken opgericht.
3 – Een bronzen versie van het beeld, naar alle waarschijnlijkheid een voorstudie, is in het bezit van het Rijksmuseum van Amsterdam.
