De zestiende-eeuwse Italiaanse kunstenaar Giuseppe Arcimboldo (1527-1593) maakte naam met grote composities vol fruit, groenten, dieren en boeken die zo gepositioneerd zijn dat ze op menselijke portretten lijken.
Arcimboldo werd geboren in Milaan en werkte daar aanvankelijk, net als zijn vader, als schilder aan de kathedraal van Milaan. De kunstenaar werkte onder meer aan de glas-in-loodramen. Kennelijk maakte Arcimboldo naam want in 1562 werd hij door de Habsburgse keizer Ferdinand I naar diens hof in Wenen gehaald. Ook de Habsburgse heersers Maximiliaan II en diens zoon Rudolf II waren gecharmeerd van het werk van de Italiaan en haalden hem naar hun hof in Praag.
Vier seizoenen
Arcimboldo maakte aan het hof niet alleen schilderijen. Hij ontwierp ook theaterkostuums. Het bekendst werd hij echter met zijn fantasierijke portretten die volledig zijn gemaakt van objecten als fruit en bloemen. Aan keizer Maximiliaan presenteerde hij in 1569 een serie van vier seizoensportretten. Elk schilderij is opgebouwd uit fruit, groenten en planten die precies bij het betreffende seizoen behoren:
Vier elementen
Enkele jaren hierna liet de kunstenaar zich inspireren door de vier elementen: aarde, water, lucht en vuur. De schilderijen in deze serie tonen opnieuw menselijke aandoende gezichten en zijn opgebouwd uit toepasselijke dieren of objecten. Het schilderij aarde wordt gevormd door landdieren, water door zeedieren, lucht door vogels en vuur door brandend hout en kanonnen.
Hoewel Arcimboldo vandaag de dag vooral bekend is om deze opvallende antropomorfe portretten, maakte hij ook meer traditionele werken. Zo schilderde hij in 1563 bijvoorbeeld een statig familieportret van keizer Maximilian en zijn gezin en ook verschillende familieleden van de keizer werden door de Italiaan vereeuwigd.
Dat de keizerlijke familie gecharmeerd was van het vrije werk van Arcimboldo blijkt ook wel uit het feit dat Rudolf II zich door de kunstenaar liet portretteren als de Romeinse god Vertumnus. Een atypisch vorstelijk portret: volledig opgebouwd uit meerdere soorten fruit, groenten en bloemen:
Na zijn dienst in Praag keerde de kunstenaar terug naar Milaan, waar hij in 1593 overleed. Veel van zijn werken bevonden zich op dat moment in Praag. Tijdens de Dertigjarige Oorlog werden veel van deze werken echter buitgemaakt door de Zweden. Vandaag de dag zijn veel werken van de kunstenaars te vinden in de collecties van het Kunsthistorisches Museum in Wenen, het Louvre in Parijs en het Uffizi in Florence.
Nog enkele opvallende portretten van Arcimboldo:
