In de zeventiende eeuw vestigden zich steeds meer Nederlanders in Nederlands-Indië.Toenemende welvaart zorgde in deze periode ook voor een groeiende vraag naar luxeartikelen en woonaccessoires. Verschillende
Europese zilversmeden vestigden zich daarom in Batavia om aan de vraag van de nieuwe bewoners te voldoen. In de ateliers werkten vaak inheemse ambachtslieden of zilversmeden uit Ceylon en India waar een rijke traditie bestond op het gebied van zilverbewerking. Kenmerkend voor het Bataviase zilverwerk is volgens het Gemeentemuseum de combinatie van westerse vormen met oosterse motieven of juist objecten met wortels in de Indische cultuur met westerse decoraties.
Als voorbeeld worden de sirihkistjes genoemd die de westerlingen liet maken. Die kistjes horen bij het typisch Indische gebruik om te kauwen op een sirihpruim. Dat gebruik werd door de Hollanders overgenomen. De sirihkistjes zijn gedecoreerde kistjes gemaakt van schildpad of tropisch hardhout, afgewerkt met zilveren beslag.
Het Gemeentemuseum:
Een van meest karakteristieke soorten van VOC zilver zijn de gedachtenisborden. Deze borden met een inscriptie over de overledene werden uitgereikt aan de nabestaanden. Hoe meer borden er waren, hoe belangrijker en welvarender de persoon was.
Een van de getoonde borden werd gemaakt ter nagedachtenis aan VOC-medewerker Cornelis Chastelein (1657-1714). Deze man gold in zijn tijd als een verlicht man. Na zijn dood in 1714 stelde hij al zijn tweehonderd slaven in vrijheid en liet hij zijn landgoed aan hen na.
Een paar eeuwen eerder in het pre-koloniale tijdperk speelden gouden sieraden een belangrijke rol in de Javaanse hofcultuur. Het Gemeentemuseum Den Haag bezit een collectie sieraden met monsters, demonen en andere agressieve koppen die de drager geluk moesten brengen en kwade machten afschrikken.
Behalve afschrikwekkende motieven, dragen ook veel sieraden elementen die tot de natuur zijn terug te leiden. Waarschijnlijk ligt de oorsprong hiervan in de gewoonte van Javanen voor de hindoe-boeddhistische periode om sieraden te dragen die gemaakt waren van onderdelen van lokale planten en dieren.
Bij de tentoonstelling verschijnen twee publicaties: Goud uit Java door Pauline Lunsingh Scheurleer en Zilver uit Batavia door Titus M. Eliëns. De tentoonstelling Goud uit Java – Zilver uit Batavia loopt nog tot en met 4 november 2012.
