Naar aanleiding van de honderdvijftigste verjaardag van het impressionisme komen het Van Gogh Museum en Boijmans van Beuningen dit najaar met een grote overzichtstentoonstelling getiteld Vive l’impressionnisme! Topstukken uit Nederlandse collecties.
Het jaar 1874 wordt algemeen beschouwd als het startpunt van het impressionisme. Op 15 april van dat jaar opende een groep jonge kunstenaars op een Parijse boulevard de deuren van hun tentoonstelling. Door zelf exposities te organiseren, bevrijdden zij zich van de dwingende toelatingsregels van de officiële Salon-tentoonstelling waarin de gevestigde orde bepaalde wat te zien was.
Kunstenaars als Claude Monet, Berthe Morisot, Pierre-Auguste Renoir, Paul Cézanne, Edgar Degas en Alfred Sisley vingen hun persoonlijke beleving in losse penseelstreken en felle kleuren op het doek. De impressionisten legden vooral vluchtige indrukken vast, puur uit plezier in het schilderen, en maakten daarbij vaak gebruik van levendige kleuren. Ze schilderden geregeld in de buitenlucht, waar het licht voortdurend veranderde. Hiermee brachten ze vernieuwing in de strakke kunstwereld van hun tijd.
De nieuwe stijl kwam bekend te staan als “impressionisme”, een term die aanvankelijk spottend werd gebruikt door een criticus, maar al snel trots overgenomen werd door de kunstenaars. De naam is afgeleid van een werk van Monet met de titel: Impression – soleil levant.
Het publiek reageerde geschokt op de eerste tentoonstelling van de vernieuwende kunstenaars. Sommigen spraken van een heuse revolutie. Honderdvijftig jaar later beschouwt men dit moment als de geboorte van een van ’s werelds invloedrijkste kunststromingen.
Fleur Roos Rosa de Carvalho, conservator van het Van Gogh Museum, is al sinds haar jeugd geïnteresseerd in het werk van de impressionisten:
Hoe zij zich als “schilders van het moderne leven” zagen. Ze richtten zich hiervoor tot het bevoorrechte bestaan van hun eigen klasse: de gegoede burgerij, die zich het moderne Parijs en het omringende platteland als een speeltuin voor grote mensen heeft toegeëigend. In de hoofdstad van de wereld van dat moment wordt geflaneerd in de nieuwste mode, gerecreëerd in het theater, op de boulevard en in de natuur, om de nieuwverworven vrije tijd te vullen. Al deze fonkelende fenomenen beelden zij af, iets wat ongehoord was in die tijd.
In de komende tentoonstelling laat haar museum de fraaiste Franse impressionistische werken uit Nederlandse collecties zien. Het gaat dan om schilderijen van zowel mannelijke als vrouwelijke impressionisten als Monet, Degas, Morisot, Sisley, Cézanne, Pissarro en Cassatt.
De tentoonstelling loopt van van 11 oktober 2024 tot en met 26 januari 2025 en is te zien in het Van Gogh Museum. Het andere organiserende museum, Boijmans van Beuningen, wordt momenteel gerenoveerd.
