Hernán Cortés – En de verovering van het Azteekse rijk

De Spaanse conquistador Hernán Cortés (1485-1547) werd vooral bekend vanwege de verovering van het rijk van de Azteken tussen 1519 en 1521. Via zijn moeder was hij verwant aan een andere conquistador: Francisco Pizarro, de latere veroveraar van de Inca’s.

Hernán Cortés werd in 1485 geboren in Medellín, een plaats in de Spaanse regio Extremadura. Na een studie rechten te hebben gevolgd aan de Universiteit van Salamanca, vertrok hij in 1504 voor het grote avontuur naar de Nieuwe Wereld. Hij nam deel aan de verovering van Cuba door Diego Velázquez en werd hierna aangesteld als schout.

Verschillende ontdekkingsreizigers, waaronder Juan de Grijalva en Francisco Hernández de Córdoba, verkenden in deze tijd delen van het huidige Mexico, dat werd bevolkt door de Azteken. De ontdekkingsreizigers namen waardevolle goederen mee naar Cuba. Dit leidde er mede toe dat Diego Velázquez (inmiddels gouverneur van Cuba) besloot het land van de Azteken te claimen voor de Spaanse troon. Hernán Cortés kreeg opdracht het gebied te veroveren. Later werd die opdracht ingetrokken, maar gedreven door avontuur en zucht naar rijkdom en roem besloot Cortés toch te vertrekken.

Verovering van Tenochtitlán

De Azteken waren oorspronkelijk een zwervende stam. Vanuit het binnenland van Zuid-Amerika was het volk vanwege grote droogte het continent doorgetrokken om uiteindelijk een koninkrijk te vestigen in de moerassen van Mexico. Daar werd ook de hoofdstad Tenochtitlán gesticht. Deze stad bevond zich in het midden van het zogenaamde Texcoco-meer en werd met de oever verbonden middels drie aarden dammen met ophaalbruggen.

Op 18 februari 1519 verliet Cortés de haven van Havana met tien schepen om het rijk van de Azteken en de hoofdstad Tenochtitlán te veroveren. Na aankomst stichtte hij de stad Veracruz, de eerste Europese nederzetting op het Amerikaanse vasteland. En hij liet alle schepen verbranden, zodat het voor zijn manschappen onmogelijk werd om terug te keren naar Cuba. Volgens een andere lezing liet Cortés de schepen slechts demonteren en werd het hout vervolgens gebruikt om huizen mee te bouwen.

De conquistador liet zich hierna door een door hemzelf bijeengeroepen burgerraad onbeperkte bevoegdheden toewijzen. Belangrijk voor het succes van zijn missie was dat hij verschillende inheemse stammen, die weinig op hadden met de Azteken, aan zich wist te binden.

De militaire campagne van Cortés verliep aanvankelijk zeer voorspoedig. Dit onder meer dankzij het feit dat de Azteken geloofden dat de verbannen god Quetzalcoatl in 1519 vanuit het oosten zou terugkeren. Volgens de legenden zou de gevederde god het rijk van de Azteken vernietigen. In een poging het noodlot af te wenden besloot de Azteekse leider Montezuma II om Cortés welkom te heten in Tenochtitlán en hem te overladen met kostbaarheden. De ophaalbruggen werden daarom neergelaten voor de ’terugkerende god’. Cortés benutte deze buitenkans en liet Montezuma gevangen nemen in zijn paleis. De Spanjaard bestuurde de stad vervolgens in diens naam.

Vlucht van Hernán Cortés

In 1520 stuurde Diego Velázquez een expeditie naar Mexico om Hernán Cortés tot de orde te roepen. Cortés wist deze aanval af te slaan. Bij terugkeer in Tenochtitlán bleek tijdens zijn afwezigheid een enorme opstand te zijn uitgebroken, doordat Pedro de Alvarado tijdens het religieus festival Toxcatl verschillende Azteekse priesters had laten doden. In een poging de rust te laten terugkeren, besloot Cortés een beroep te doen op Montezuma. Toen Montezuma zich toonde aan de Azteken werd hij echter bekogeld met stenen. Niet veel later overleed de leider der Azteken aan zijn verwondingen.

Juli 1520 zag Cortés zich vanwege de onrust in de stad genoodzaakt te vluchten. Hij moest daarbij zelfs zijn volledige artillerie achterlaten. In de Spaanse geschiedenis kwam deze vlucht, waarbij een groot aantal Spanjaarden gedood werd, bekend te staan als La Noche Triste (Treurnacht).

Cortés trok met zijn manschappen en Indiaanse bondgenoten noordwaarts. Bij Otombo kwam het korte tijd later opnieuw tot een treffen. Dit keer wist Cortés de Azteken, hoewel die een getalsmatig overwicht hadden, overtuigend te verslaan. Hierna trok de conquistador naar Texcoco om het beleg van Tenochtitlán voor te bereiden. Cortés was vastbesloten de stad te heroveren en de Azteken te onderwerpen.

Vernietiging van Tenochtitlán

Voor de herovering van de belangrijke Azteekse stad liet Cortés een vloot brigantijnen bouwen. Hiermee werd de stad omsingeld. De belegering duurde in totaal 85 dagen. Kort voor het einde van het beleg ontvluchtte de laatste Azteekse leider Cuauhtemoc de stad. Hij werd echter ontdekt en gevangen genomen door de Spanjaarden. Cuauhtemoc gaf zich hierop over aan Hernán Cortés die de Aztekenleider liet martelen in de hoop zo de locatie van verborgen schatten te kunnen achterhalen. Cuauhtemoc hield zijn kaken echter op elkaar. In Mexico wordt Cuauhtemoc door velen nog altijd als held vereerd.

Enkele dagen na de gevangenname van Cuauhtemoc viel Tenochtitlán definitief. De stad werd volledig verwoest door de Spanjaarden en hun bondgenoten. Op de ruïnes van de stad werd later de Mexicaanse hoofdstad Mexico-Stad gebouwd.

Na de val van Tenochtitlán duurde het nog twee jaar voor Cortés het volledige schiereiland Yucatán had veroverd. Later onderzocht hij onder meer nog Neder-Californië, een groot schiereiland dat deel uitmaakt van Mexico. Uiteindelijk keerde de conquistador terug naar Spanje, waar hij in 1547 op 62-jarige leeftijd overleed.

Bronnen ▼