Jona Lendering
Ik heb al een paar keer eerder geblogd over de Avaren: een groep steppenomaden die in de zesde eeuw n.Chr. naar het westen kwam, zich vestigde in wat nu Hongarije, Kroatië, Servië en Roemenië is en daarvandaan een serieuze bedreiging vormde voor het Byzantijnse Rijk. Ik blogde al over de val van Sirmium. In het kielzog van de Avaren trokken ook andere volken naar het Balkanschiereiland, zoals de Bulgaren en de Slavische migranten die zich vestigden in wat nu Griekenland heet. In 626 belegerden de Avaren zelfs Constantinopel.
Dat was echter het voorlopige eindpunt van hun expansie want nadat hun leider, de khagan, het beleg had afgebroken, kwam het in het Avaarse Rijk tot een burgeroorlog tussen een Avaarse en een Bulgaarse troonkandidaat. Hiermee was de dreiging voor Constantinopel afgewend maar het khaganaat bleef nog een kleine twee eeuwen bestaan: dé grote Centraal-Europese macht. Omdat de Avaren zelf niets opschreven, weten we er maar heel weinig van. Het staat wel vast dat ze eind achtste eeuw nog altijd heidens waren, wat in 791 voor Karel de Grote voldoende reden was om ze aan te vallen met een enorm leger van Franken, Saksen, Friezen, Thüringers en Beieren.
Zoals zo vaak weken de nomaden terug, zodat de Frankische legers vrijwel ongehinderd Györ wisten te bereiken. Een eindoverwinning bleef uit maar het was duidelijk dat de Avaren geen weerstand zouden bieden. En die les namen de Franken ter harte.
Gekerstend
Vanuit hun hertogdom Friuli viel een Kroatische, pro-Frankische leider genaamd Woynimir de “ring” van de Avaren aan, de centrale vesting in het khaganaat, en hij keerde met enorme buit terug. In het jaar daarna, 796, liep de Avaarse gezagdrager die tudun wordt genoemd over naar Karel en liet zich dopen. Een zoon van Karel, Pepijn van Italië, accepteerde later dat jaar de capitulatie van de khagan zelf en liet een kerkelijke synode organiseren om de kerstening van het gebied te regelen. Voortaan was Sirmium het meest oostelijke bolwerk van de Franken. De stad vormt ook tegenwoordig de overgang tussen de gebieden die vanuit Rome en vanuit Constantinopel zijn gekerstend.
De gebeurtenissen van 796 vormden niet het definitieve einde van de Avaren. Ze worden nog vermeld tot 828, maar hoe het enorme rijk, dat een kwart millennium een Europese grootmacht was geweest, precies uiteenviel en door Bulgaren en Franken werd overgenomen, is niet helemaal duidelijk.
Hoe dat ook zij, het christendom maakte zijn opwachting en het bovenstaande reliëf, dat ik fotografeerde in het Kunsthistorisch Museum van Boedapest, is daarvan een getuige. Afbeeldingen van een bewapende aartsengel Michael zijn vanzelfsprekend niet heel bijzonder, maar een engel met een ruiterbroek als deze – een pofbroek, een kniebroek – heb ik nooit ergens anders gezien.
