Het Jablonka-incident (1939)

In de geschiedenisboeken staat dat de Tweede Wereldoorlog uitbrak op 1 september 1939, toen nazi-Duitsland Polen binnenviel. Toch was dit oorspronkelijk niet het plan. Adolf Hitler wilde Polen namelijk al op 26 augustus binnenvallen. Die invasie werd echter op het laatste moment afgeblazen, omdat Groot-Brittannië en Polen een verdrag tekenden waarin wederzijds militaire steun werd toegezegd. Voor luitenant Hans-Albrecht Herzner kwam dit bericht echter te laat…

In de nacht van 25 op 26 augustus had Herzner met zijn groep commando’s opdracht gekregen het strategisch gelegen treinstation in Mosty en de bijbehorende tunnel in de Jablonka-pas te veroveren. Via deze tunnel op de grens tussen Slowakije en Polen liep de snelste verbinding tussen Wenen en Warsaw. Door het Poolse leger waren in de maanden daarvoor explosieven in de tunnel aangebracht, zodat deze snel opgeblazen kon worden als de Duitsers binnenvielen.

In de vroege ochtend van 26 augustus 1939 trok Herzner er met zijn eenheid op uit om beide locaties te veroveren. Een uur na vertrek werden de bevelen ingetrokken, maar Herzner en zijn mannen werden niet bijtijds bereikt. Zonder dat hij van de afgeblazen invasie wisten, veroverde Herzner met zijn mannen het station en maakte hij ongeveer veertig Poolse gevangenen. Een vrouwelijke telegrafist werd niet snel genoeg gevonden en slaagde erin groot alarm te slaan.

Niet veel later arriveerden Poolse troepen bij de tunnel. Al snel werd het Herzner duidelijk dat de invasie niet helemaal naar wens verliep. De vijand was veel sterker dan verwacht en beloofde versterkingen bleven uit. Paul Reichelt, verbindingsofficier van de Zevende Divisie probeerde in de tussentijd al uren tevergeefs in contact te komen met de Duitse luitenant. Uiteindelijk besloot hij zelf op pad te gaan. Eenmaal ter plaatse ontdekte Reichelt dat de luitenant al volop in oorlog was. Zodra hij Reichelt te spreken kreeg, beval hij hem de operatie zo snel mogelijk te staken, de gevangenen vrij te laten en met zijn expeditielegertje terug te keren naar Duits grondgebied

IJzeren Kruis

De Duitsers deden het na dit incident voorkomen alsof de aanval het werk van één krankzinnige officier was. Hans-Albrecht Herzner zou de aanval helemaal in zijn eentje hebben opgezet. De Polen geloofden daar weinig van. Toen de Duitsers op 1 september 1939 echt binnenvielen, bliezen zij hun tunnel onmiddellijk op. De actie van enkele dagen daarvoor had hen wel duidelijk gemaakt hoeveel belang de nazi’s aan de passage hechten. Vanwege de schade kon pas in 1941 weer gebruik gemaakt worden van de belangrijke tunnel.

Toen de oorlog eenmaal echt een feit was, werd Hans-Albrecht Herzner alsnog beloond. De luitenant ontving het IJzeren Kruis tweede klasse. Herzner overleefde de oorlog niet. Hij sneuvelde op 3 september 1942.

Ook interessant: Polen eeuwenlang speelbal van buitenlandse grootmachten
Boek: De Poolse oorlog

Bronnen ▼