Izbica

Jaarlijks organiseert Stichting Sobibor in samenwerking met het Duitse Bildungswerk Stanislaw Hantz en het Poolse Studnia Pamieci een Studiereis naar voormalige doorgangsgetto’s en vernietigingskampen in Oost-Polen. Bijzonder is dat de stichting dit keer ook enkele docenten uit het middelbaar onderwijs heeft uitgenodigd om mee te reizen. De deelnemers schrijven de komende dagen over hun ervaringen. Hun blogs publiceren we op Historiek:

Studiereis Sobibor (Dag 2)

‘s Morgens na het ontbijt vertelde Steffen in het kort het programma van vandaag en om 9.00 uur vertrokken wij naar Izbica. Izbica is een doorgangsgetto en als zodanig aangewezen als een onderdeel in het programma van “Aktion Reinhardt” in 1942.

In totaal zijn ongeveer 26.000 Joden uit Polen, Oostenrijk, Duitsland en Tsjechoslowakije naar het getto gevoerd. Zij werden hier voor enkele weken tot maanden opgesloten voordat zij naar de vernietigingskampen Belzec, Sobibor of Majdanek werden gebracht om daar te worden vermoord. Het getto stond onder leiding van de Gestapo officieren Kurt Engels, de commandant, en zijn plaatsvervanger Ludwig Klemm. Zij oefenden een waar schrikbewind uit. Als zij dagelijks door het getto liepen kon het zomaar zijn dat zij links en rechts mensen doodschoten, het maakte niet uit of dat ook vrouwen en kinderen waren.

Joodse grafstenen herplaatst bij Joodse begraafplaats.

Eveneens werd er honger en dorst geleden, iets te eten was er niet. De lokale bevolking probeerde wel om voedsel te brengen of te verkopen, maar dat was verboden; als je betrapt werd volgden er straffen zoals zweepslagen of de dood.

Veel gettobewoners verbleven in de open lucht, onderkomens waren er niet genoeg. Het getto was gelegen op het marktplein tegenover het gemeentehuis midden in het dorp. Het getto was overbevolkt, soms werden ook mensen naar dorpen in de omgeving gebracht.

De rondleiding door het dorp werd gedaan door Steffen en Zusa. Zij hielden daar op verschillende plaatsen halt en verhaalden over de gebeurtenissen die daar hadden plaatsgevonden, o.a. over Thomas Blatt, een inwoner van Izbica die ook in het getto was gebracht en die van hieruit naar Sobibor werd afgevoerd. Hij werd daar tewerkgesteld. Bij de opstand wist hij te ontvluchten en keerde terug naar Izbica. Bij zijn huis aangekomen, woonde er al iemand anders in. Hij kon bij een bakkerij onderdak krijgen, maar moest toch opnieuw vluchten omdat zijn leven werd bedreigd.

En andere stop was bij het station waar de Joden werden aangevoerd of weggevoerd. Het spreekt haast vanzelf dat ook hier wel eens mensen werden vermoord. Het was van hieruit ca 1,5 km naar het getto. Daarna bezochten we nog het huis van de Commandanten Engels en Klemm, de plaats waar de synagoge stond en het monument op een heuveltje in een bosje ter nagedachtenis aan de ca 3.000 Joden die in het getto of anderszins in Izbica zijn vermoord. Hier lagen ook nog een tweetal massagraven met resten van de vermoorde mensen.

Tegen de middag gingen wij op bezoek bij de Maria Konopnicka school. Daar werden wij met koffie en koeken ontvangen. Na een toespraak van de directrice kregen wij een PowerPoint presentatie te zien van enkele leerlingen over de activiteiten die deze school ontplooit en waarmee zij aandacht schenken aan het voormalige Joodse leven in Izbica. Dit onderwerp is een vast onderdeel van hun lespakket. Ook heeft deze school een eigen boom en gedenksteen in de gedenklaan van Sobibor voor de in Izbica vermoorde Joden.

Om 14.00 uur vertrokken wij naar Piaski een ander dorp waar een doorgangsgetto was gelegen, daar zijn wij niet geweest, maar wel naar wat er nog over was van de Joodse begraafplaats. Er stond een grote gedenksteen en er waren nog enkele verspreid liggende graven in een bosje. Veel stenen waren geroofd. Hier zijn ca 1.000 mensen begraven, die in 1942 bij een actie zijn doodgeschoten.