Jacques de Lalaing (1858-1917) – Belgisch beeldhouwer en schilder

Jacques de Lalaing wordt door de kunsthistorici terecht beschouwd als één van de meest talentvolle en veelzijdige kunstenaars die het jonge België in de laatste helft van de negentiende eeuw en de daarop volgende jaren telde. Een biografische schets en kennismaking met het oeuvre van deze artistieke duizendpoot:

Beginjaren en doorbraak

De jonge Jacques werd op 4 november 1858 te Londen geboren als zoon van de Belgische diplomaat en graaf Maximiliaan de Lalaing, en de Engelse aristocrate Julie-Ann-Mary Vibart. Op zeventienjarige leeftijd schreef hij zich te Brussel in aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten en ging er in de ateliers van de gerenommeerde kunstschilders Jean-François Portaels (1818-1895) en Louis Gallait (1810-1887) in de leer. De Lalaing ontpopte zich al snel tot een veelzijdig schilder wiens meesterschap zowel uit zijn realistische portretdoeken bleek als uit zijn historische en mythologische genrestukken.

In 1882 stelde de Lalaing samen met enkele bevriende schilders van de kunstkring “L’Essor”¹ voor het eerst tentoon hetgeen hem een zekere naamsbekendheid opleverde. Enige tijd later werd de Lalaing door de toenmalige Brusselse burgemeester Karel Buls aangezocht om in de traphal van het stadhuis een reeks muur- en plafondschilderingen aan te brengen die op allegorische wijze de stedelijke macht dienden te etaleren. De wand- en plafonddecoraties in het Brusselse stadhuis maakten blijkbaar dermate indruk dat ook de Senaatsvoorzitter, graaf Charles de Merode, een beroep deed op de Lalaing om het Paleis der Natie te verfraaien met een serie schilderwerken die de belangrijkste historische feiten uit de geschiedenis van België moesten uitbeelden.

Een nieuwe wending

In ongeveer diezelfde periode maakte de Lalaing kennis met de beeldhouwers Jef Lambeaux (1852-1908) en Thomas Vinçotte (1850-1925) die hem aanspoorden zich ook op de beeldhouwkunst toe te leggen. In 1887 stelde Jacques de Lalaing op het Salon van Brussel een plaasteren ontwerp voor van een elektrische lichtmast waarvan hij de sokkel had versierd met klauwende tijgers en kronkelende slangen die met elkaar in gevecht waren verwikkeld. De bronzen versie ervan die hij nadien sculpteerde, staat na verschillende locaties gekend te hebben nu opgesteld aan de kruising van de Voltairelaan, de Paul Deschanellaan en de Louis Bertrandlaan in de Brusselse gemeente Schaarbeek. Het meer dan twintig meter hoge kunstwerk dat in de loop der tijden ernstig verweerd was geraakt, werd een tiental jaren geleden grondig gerestaureerd en is sinds 2009 geklasseerd als beschermd erfgoed.

Voor het neoclassicistisch raadhuis van de Brusselse gemeente Sint-Gillis ontwierp de Lalaing twee witmarmeren beelden die respectievelijk het Onderwijs en de Gerechtigheid symboliseren.

Internationale erkenning

Inmiddels was de Lalaing’s faam als beeldende kunstenaar tot ver buiten de landsgrenzen bekend. Zo vervaardigde hij in 1889 op speciaal verzoek van de Amerikaanse gezant in België, Lambert Tree, een standbeeld dat de figuur van Robert Cavelier De la Salle (1643-1687) onder de spotlights moest plaatsen. La Salle was een Franse ontdekkingsreiziger die in de tweede helft van de zeventiende eeuw het ‘Grote Merengebied’ tussen het huidige Canada en het Noorden van de Verenigde Staten exploreerde en naar aangenomen wordt de eerste Europeaan was die erin slaagde om per schip de oversteek te doen van het Michiganmeer. Lalaing’s beeldhouwwerk van de Franse avonturier La Salle staat sindsdien nog steeds opgesteld in het Lincoln Park te Chicago.

Het jaar daarop, in 1890, werd op de begraafplaats van Brussel in aanwezigheid van prins George, de hertog van Cambridge, het imposant herdenkingsmonument onthuld dat de Lalaing had ontworpen ter ere van de in de Slag bij Waterloo gesneuvelde Britse officieren, onderofficieren en soldaten. Aan de voet van het memoriaal voorzag hij een trappartij die naar een crypte leidde waar nu de stoffelijke resten zijn ondergebracht van enkele Engelse militairen die in 1815 te Waterloo de dood vonden.

Een verdere greep uit de Lalaing’s oeuvre

• 

  Het bronzen ruiterstandbeeld op marmeren sokkel van koning Leopold I (1790-1865) te Oostende.
• De bronzen beeldengroep ‘De drie leeftijden van de Mensheid’² aan de Ambiorixsquare te Brussel.
• Allegorisch beeld ‘De Schelde, de Leie en hun bijrivieren’ in het Citadelpark te Gent.
• Bronzen beeld van de aan het keizerlijke Chinese Hof verbonden jezuïet en missionaris Ferdinand Verbiest (1623-1688) in zijn geboortedorp Pittem.
• Portretschilderij van de West-Vlaamse politicus en mensenactivist Auguste Beernaert (1829-1912) in het Groeningenmuseum te Brugge.
• Portretschilderij van de wetenschapper en statisticus Adolphe Quetelet (1796-1874) in de Koninklijke Sterrenwwacht van België te Brussel.

Epiloog

Jacques de Lalaing wiens artistieke erfenis zowat in het ganse land en tot ver daarbuiten te zien is, kwam op 10 oktober 1917 op achtenvijftigjarige leeftijd in zijn woonplaats te overlijden. Hij kreeg zijn laatste rustplaats op het kerkhof van Brussel.

Boek: Jacques de Lalaing and the Art of Chivalry

Noten