James Naismith – Bedenker van de basketbalsport

De Canadese gymleraar James Naismith (1861-1939) kreeg eind negentiende eeuw opdracht een nieuw spel te bedenken voor zijn studenten die de gymlessen soms wat saai vonden. Hij bevestigde twee perzikmanden aan balkons in de gymzaal en stelde een paar regels op voor een nieuwe sport. De belangrijkste regel: ‘gooi de bal in de mand’. Naismith noemde het spel ‘Basket Ball’.

James Naismith werd op 6 november 1861 geboren in Almonte, een klein plaatsje in de Canadese provincie Ontario. Na een studie lichamelijke opvoeding te hebben gevolgd werd hij in 1890 aangesteld als gymleraar bij het YMCA International Training College in Springfield (Massachusetts). Om zijn studenten tijdens de zware winters bezig te houden kreeg hij opdracht een dynamisch balspel te ontwikkelen.

Fysiek

Op 21 december 1891 liet Naismith zijn leerlingen voor het eerste basketballen. De eerste versie van het nieuwe spel had dertien regels en werd gespeeld met teams van negen personen. Het spel bevatte elementen van verschillende buitensporten zoals voetbal, American football en hockey. De manden werden bewust hoog gehangen, zodat scoren een kwestie van precisie werd. Heel snel verliep de eerste wedstrijd niet omdat de bal na ieder doelpunt met een ladder uit de perzikmand gehaald moest worden. En het was een slachtpartij, waarin fysiek sterke leerlingen sterk in het voordeel waren. In januari 1939 zei Naismith het volgende over het eerste gespeelde potje:

“I showed them two peach baskets I’d nailed up at each end of the gym, and I told them the idea was to throw the ball into the opposing team’s peach basket. I blew a whistle, and the first game of basketball began. … The boys began tackling, kicking, and punching in the clinches. They ended up in a free-for-all in the middle of the gym floor.”

De schade was na afloop groot. Een leerling was tijdens de wedstrijd buiten westen gegaan, bij een ander lag de schouder uit de kom en verschillende deelnemers liepen na de gymles rond met een blauw oog. Dat kon zo niet, vond Naismith, en dus veranderde hij enkele regels om te voorkomen dat basketbal vooral een spel werd voor fysieke sterke personen. Vaardigheid moest voortaan voorop staan. Rennen met de bal in de hand mocht daarom niet meer en het werd ook verboden om andere spelers te tackelen of aan hen te sjorren om zo de bal te veroveren.

Basketbal werd hierna een doorslaand succes. In 1892 was de sport op school al zo populair dat er, onder de titel “A New Game”, over werd geschreven in het campuskrantje. Sommigen opperden het spel voortaan Naismith-bal te noemen, maar dat vond de Canadees geen goed idee. Twee jaar later werd basketbalspel internationaal geïntroduceerd door de YMCA-beweging. James Naismith bleef hierna nauw betrokken bij de ontwikkeling en popularisering van de sport. In 1898 verkaste hij naar de Universiteit van Kansas, waar het basketbalspel ook aansloeg en een competitie werd opgezet met andere onderwijsinstellingen. Rond deze tijd werden de manden vervangen door de kenmerkende ijzeren basket-ringen met daaronder een open netje. Ook bestonden de teams voortaan (net zoals tegenwoordig) uit vijf personen, die doorlopend gewisseld mochten worden tenzij ze teveel persoonlijke fouten hadden gemaakt.

Olympische Spelen

Uiteindelijk veroverde basketbal de hele wereld. In 1936 maakte de sport in Berlijn zijn olympische debuut. Naismith was als eregast aanwezig en gooide de bal in het veld om zo de wedstrijd te beginnen.

Ook interessant: Nico Broekhuysen – Bedenker van het korfbal
…of: Eerste basketbalregels onder de hamer
Boek: Comic Book – Story of Basketball

Basketball Before the NBA(1891-1950): A Brief History

Bronnen ▼