Konstantin von Neurath – Duits diplomaat

Konstantin Freiherr von Neurath had al een indrukwekkende diplomatieke carrière achter de rug toen hij begin jaren dertig lid werd van de nazipartij en schopte het in 1943 zelfs tot SS-Obergruppenführer, de hoogste generaalsrang onder die van Reichsführer SS Heinrich Himmler. Het verhaal:

Jonge jaren

Konstantin Hermann Karl Freiherr von Neurath zoals hij eigenlijk voluit heette, werd op 2 februari 1873 binnen een adellijke familie geboren te Vaihingen an der Enz, een stadje in de Duitse deelstaat Baden-Würtenberg. Na zijn middelbare studies ging von Neurath rechten studeren aan de universiteit van Tübingen en Berlijn waarna hij enige tijd als juridisch medewerker aan de slag ging op het departement justitie van Würtenberg. Vrij kort daarna maakte hij de overstap naar de diplomatieke dienst en was hij van 1903 tot 1908 werkzaam als vice-consul in Londen om vervolgens een post te bekleden op de ambassade in Constantinopel, het huidige Istanbul.

Eerste Wereldoorlog en de daaropvolgende interbellumjaren

Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog werd von Neurath al vlug onder de wapens geroepen en als officier ingezet aan het westelijk front. Daar raakte hij in 1916 zwaar gewond en keerde na zijn herstel als ambassademedewerker terug naar Turkije. Niet voor lang, want in de nazomer van 1917 ruilde von Neurath even zijn diplomatieke carrière in om zich volledig te wijdden aan de plaatselijke politiek in Würtenberg.

Na de oorlog nam von Neurath opnieuw zijn vroegere diplomatieke werkzaamheden op. In 1919 was hij werkzaam bij de Duitse ambassade in Kopenhagen om vervolgens van 1921 tot 1930 de post van ambassadeur te bekleden in Rome en van 1930 tot 1931 ambassadeur in Londen.

In 1932 werd von Neurath door Rijkskanselier Franz von Papen (1879-1969) benoemd tot minister van Buitenlandse Zaken, een functie die hij als lid van de nazipartij na Hitlers machtsovername tot in 1938 wist te behouden, waarna hij werd opgevolgd door Joachim von Ribbentrop (1893-1946), een overtuigde nazi-diplomaat.

In dienst van het Derde Rijk

In 1939, von Neurath was intussen al opgeklommen tot de rang van SS-Gruppenführer, werd hij door Hitler aangesteld tot Rijksprotector van Bohemen en Moravië. Zijn hardhandig optreden tegen politieke tegenstanders en de verbetenheid waarmee hij de Neurenbergse rassenwetten toepaste, maakte hem algauw weinig geliefd bij de lokale bevolking. Toch vond Hitler dat hij niet kordaat genoeg optrad en in 1941 werd hij vervangen door de nog radicalere Reinhard Heydrich (1904-1942). Eind juni 1943 werd von Neurath nog bevorderd tot SS-Obergruppenführer, maar speelde geen wezenlijke rol van belang meer in het verdere oorlogsgebeuren.

Het proces

Tegen het einde van de oorlog werd von Neurath krijgsgevangen genomen door Franse troepen die hem na ondervraging ter beschikking stelden van het Internationaal Militair Gerechtshof in Neurenberg. Beschuldigd van het begaan van oorlogsmisdaden en misdaden tegen de mensheid tijdens zijn aanstelling als Rijksprotector van Bohemen en Moravië werd hij per 1 oktober 1946 veroordeeld tot vijftien jaar celstraf. Acht jaar later, in 1954, werd hij evenwel omwille van zijn zwakke gezondheidssituatie vroegtijdig vrijgelaten.

En verder…

De 14de augustus 1956 kwam de voormalige diplomaat en Rijksprotector Freiherr von Neurath op 83-jarige leeftijd in Enzweihingen, een buitenwijk van zijn geboortestad Vaihingen an der Enz te overlijden.