Historiek
Het Topstukkendecreet regelt de bescherming van cultuurgoederen die vanwege van hun uitzonderlijke archeologische, historische, cultuurhistorische, artistieke of wetenschappelijke betekenis voor de Vlaamse Gemeenschap bewaard moeten blijven.
De kromstaf van Ename, een soort abtstaf, wordt beschouwd als een uiterst zeldzaam voorbeeld van romaanse ivoorsnijkunst uit het Scheldebekken. Het ivoren boveneinde werd in 1995 opgegraven in één van de noordelijke kapellen van de Sint-Salvatorkerk in Ename. Het stuk wordt inmiddels bewaard in het provinciaal Archeologisch Museum.
Een tweede voorwerp dat op de Topstukkenlijst is gezet, is een afdekplaat van de laatmiddeleeuwse Sint-Pieterskerk van de gelijknamige Sint-Pietersabdij in Gent. Op de twee meter lange en één meter brede plaat van Doornikse kalksteen staat een kraanvogel gegrift. Het voorwerp herinnert aan tradities van onder meer de heraldiek, status van dieren in de feodale maatschappij, de christelijke symboliek en de natuurgeschiedenis van Vlaanderen.
Oudste steen in Vlaanderen
Ook een 13.000 jaar oude rolsteen met gravures is op de Topstukkenlijst gezet. Het zou gaan om de oudste steen in Vlaanderen die door de mens is versierd. De steen is amper 73 millimeter lang, 18 millimeter breed en 12 millimeter dik, en volgens experts “de enige getuige van het abstracte en misschien zelfs mathematische denken van de prehistorische mens”. De gegraveerde steen, die geen functioneel of economisch gebruik wordt toegeschreven, is in privébezit.
Tot slot worden de globes van onder andere Mercator en Haraeus, en een atlas genoemd naar de Italiaanse cartograaf Lafreri (16de-17de eeuw), die in maart voorlopig op de Topstukkenlijst zijn gezet, nu definitief opgenomen.
