De historische basiskennis van Nederlandse jongeren is ondermaats, blijkt uit recente onderzoeken. Docenten in het voortgezet onderwijs trekken aan de bel: er moet nu meer aandacht komen voor geschiedenisonderwijs. De lesmaterialen Todesfuge en Drillingsberichte, ontwikkeld door hoogleraar Duitslandstudies Paul Sars, helpen om historisch bewustzijn te creëren en desinformatie te bestrijden.
Uit onderzoek blijkt dat veel Nederlandse docenten worden geconfronteerd met antisemitisme en Holocaustontkenning in de klas. Maar hoe maak je een onderwerp als de Holocaust bespreekbaar? Hoogleraar Duitslandstudies Paul Sars boog zich over deze vraag. Met een team van studenten en docenten ontwikkelde hij studiematerialen waarmee leerlingen zich verdiepen in de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Joodse brieven en gedichten
In die projecten gaan scholieren aan de slag met verhalen die aansluiten op hun eigen belevingswereld. Sars:
“We kwamen er in gesprek met docenten en leerlingen achter dat scholieren het belangrijk vinden om te leren hoe je je kunt verzetten tegen onderdrukking. In de les Drillingsberichte maken leerlingen daarom kennis met de inspirerende Duits-Joodse zusjes Helly, Beate en Maria Oestreicher.”
De vader van die zussen stuurde tussen 1937 en 1943 brieven naar familie waarin hij het leven van zijn dochters beschreef. Hoewel hun verhaal zich afspeelt tijdens de opkomende oorlog, staat vooral hun persoonlijke ontwikkeling centraal in de brieven. “Hun vlucht naar Nederland, hun deportatie en de dood van hun ouders zijn aangrijpend. Maar de meisjes overleven en worden succesvol als kunstenaar en wetenschappers”, vertelt Sars.
“Ze laten veerkracht zien, dat spreekt leerlingen aan.”
In het project Todesfuge wordt gebruikgemaakt van een andere tekst van een Joodse auteur: het gedicht ‘Todesfuge’ van Paul Celan. Hij schrijft over de verschrikkingen van de Holocaust. Aan de hand van opdrachten analyseren leerlingen het gedicht en onderzoeken ze de samenhang tussen historische feiten en poëzie. Zo verdiepen de scholieren zich in de geschiedenis van de Jodenvervolging, maar worden ze ook gestimuleerd om een kritische eigen mening te vormen over belangrijke hedendaagse thema’s, zoals discriminatie en de zin van herdenken. Bij dat laatste is een historische basis van groot belang, volgens Sars.
De lesmaterialen van Todesfuge en Drillingsberichte zijn te bestellen via het Radboud Pre-University College of Society (PUC).