Magneet-theorie – Kern van de West-Duitse Ostpolitik

De Magnettheorie (of in het Nederlands: Magneet-theorie) is een begrip uit de naoorlogse geschiedenis van Duitsland. De theorie vormde de kern van de zogeheten Ostpolitik van de West-Duitse bondskanselier Konrad Adenauer, die de communistische Deutsche Demokratische Republik (DDR) niet wilde erkennen.

Adenauer meende dat de economische welvaart van West-Duitsland, aansluiting bij de Europese Economische Gemeenschap (EEG) en de vruchten van de democratie zo aantrekkelijk waren, dat de DDR vanzelf zou instorten. Het door de Bondsrepubliek (BRD) niet erkende land zou als het ware als een magneet naar het westen getrokken worden. Dit was op zich geen vreemde gedachte aangezien veel inwoners van de DDR ontevreden waren. Voor de bouw van de Berlijnse Muur verhuisden bijna drie miljoen Oost-Duitsers naar het de Bondsrepubliek. Dat de DDR niet instortte had alles te maken met het feit dat de Sovjet-Unie groot belang hechtte aan het voortbestaan van de nieuwe communistische staat. Duitsland-kenner Willem Melching schrijft daarover in zijn boek Modern Duitsland:

“De Sovjet-Unie hield de DDR met veel geld en desnoods ook met militaire of diplomatieke wapens op de been. Sovjettanks onderdrukten de opstand van 1953 en dankzij het gewicht van de Sovjet-Unie kon de DDR in 1961 ongestraft een muur bouwen.”

De DDR hield uiteindelijk tot 1989 stand. Na de opening van de Hongaars-Oostenrijkse grens en later de val van de Berlijnse Muur trokken duizenden mensen naar de Bondsrepubliek. Het ging daarbij zeker niet alleen om politieke vluchtelingen, maar ook om Oost-Duitsers die in het westen betere materiële vooruitzichten zagen. Hiermee werd de juistheid van de magnettheorie in zekere zin bewezen.

Lees ook: Geschiedenis van de DDR (1949-1990) – Duitse Democratische Republiek
…of: De Hallsteindoctrine (BRD tegen DDR)
…of: ‘Adenauer wilde West-Berlijn verkopen’
Boek: Konrad Adenauer – Een biografie

Bronnen