Mariel-exodus (april-oktober 1980)

In april 1980 begon de Cubaanse Mariel-exodus (Mariel boatlift). Tot oktober van dat jaar emigreerden er een geschatte 125.000 Cubanen naar de Verenigde Staten. Maar waarom? Wat waren de oorzaken en gevolgen van deze uittocht uit Cuba tijdens de Koude Oorlog?

De aankondiging van Fidel Castro

De Muriel-exodus vond plaats tussen 16 april en 31 oktober 1980. Vanaf begin 1980 verzamelden zich, vanwege de slechte economische situatie in Cuba, duizenden asielzoekers bij de ambassade van Zuid-Amerikaanse landen. De Cubaanse regering moedigde mensen zelfs aan om zich te melden bij de Peruaanse ambassade in Havana. Peru was hier verre van blij mee, omdat de groep die op het ambassadeterrein van Peru bijeenkwam in de loop van 1980 opliep naar zo’n 10.000 personen.

Op 20 april 1980 kondigde het regiem van Fidel Castro aan dat iedere Cubaan die dat wilde, vrij was om te vertrekken uit het communistische Cuba. Op 16 april waren al de eerste vluchten naar Costa Rica vertrokken, maar die werden na enkele dagen opgeschort. De Verenigde Staten hadden zich namelijk op 11 april, bij monde van de Amerikaanse president Jimmy Carter, ook bereid getoond om in elk geval 3700 Cubaanse emigranten op te nemen. De emigranten konden, zo stelde Castro op 20 april, vertrekken via de haven van Mariel, ongeveer 80 kilometer ten westen van Havana. Als ze werden opgehaald door een boot, dan mochten ze gaan. De reden dat Castro toestemming voor de exodus gaf, was om ‘ongewenste elementen’ (opponenten van zijn regime) kwijt te raken. Door de Cubanen toestemming te verlenen om te gaan waar ze wilden, zou Castro van de grootste dissidenten af komen.

Toen de grens van maximaal 3700 Cubaanse immigranten rap dichterbij kwam, deed Carter op 5 mei 1980 de volgende uitspraak:

We’ll continue to provide an open heart and open arms to refugees seeking freedom from Communist domination.

Deze uitspraak beschouwden veel Cubanen als een uitnodiging om ook naar de Verenigde Staten te gaan. Hierna nam de emigratiestroom dan ook flink in omvang toe. Eind oktober bleek dat er zo’n 125.000 Cubanen naar de Verenigde Staten waren vertrokken via zo’n 1700 afvaarten. Slechts een heel klein deel werd afgewezen, de rest kreeg een verblijfsvergunning.

Een tweede en derde exodus in augustus 1994

Hierna ging Cuba weer ‘op slot’. Uiteraard vond er her en der illegale migratie via eigen bootjes plaats, los van specifieke migratieverdragen. In 1987 en 1994 diende zich een kans aan om legaal uit Cuba weg te gaan. In 1987 sloten de Verenigde Staten en Cuba een nieuw migratieakkoord, waardoor 20.000 Cubanen naar Amerika konden gaan. Op 5 augustus 1994 hadden Cubanen die zich gevangene in hun eigen land voelden, weer de kans om uit het land te vertrekken. Op die datum bewaakte het regime van Castro de kusten van Cuba niet meer. Meer dan 30.000 Cubanen vertrokken uit het land op krakkemikkige vlotjes. De Amerikaanse marine onderschepte de bootvluchtelingen en bracht ze naar Guantanamo Bay. Ze kregen allemaal politiek asiel in de Verenigde Staten. Om nieuwe emigraties te voorkomen, besloten de VS en Cuba hierna een migratieakkoord te ondertekenen.

Ook interessant: De bijzondere koe van Fidel Castro
Boek: Migratie – Robin Cohen

Bronnen ▼