De moordaanslagen op Hitler door Henning von Tresckow

Tussen 1933, het jaar dat Hitler aan de macht kwam in Duitsland, en tot aan zijn dood op 30 april 1945, werd meermaals een poging ondernomen om de dictator van het leven te beroven. Sommige aanslagen werden vroegtijdig verijdeld, en allemaal mislukten ze om de één of andere reden. Zo ook die van Henning von Tresckow. Het relaas:

Tresckows jeugd en begin militaire carrière

De jonge Henning von Tresckow werd de tiende januari 1901 binnen een adellijke Pruisische familie geboren in Maagdenburg, een stad in de huidige Duitse deelstaat Saksen-Anhalt. Op zestienjarige leeftijd nam hij als cadet dienst bij het 1ste infanterieregiment te Potsdam waarna hij al vlug zijn vuurdoop onderging aan het Westelijk front in Frankrijk. In juli 1918 werd hem als jongste onderluitenant in het leger het IJzeren Kruis tweede klasse toegekend voor betoonde moed tijdens gevechten aan de Marne.

De interbellumjaren

Toen in november 1918 na vier jaar de wapens eindelijk zwegen, bleef von Tresckow nog enige tijd in dienst bij de Reichswehr. In 1920 nam hij echter uit onvrede met de bepalingen die het Verdrag van Versailles het Duitse leger oplegde ontslag en besloot in Berlijn aan de “Friedrich-Wilhelms Universität” rechten te gaan studeren. Hij kwam nadien op die beslissing terug en trad opnieuw toe tot zijn vroegere regiment.

In januari 1933 kwam Hitler aan de macht. Von Tresckows antipathie voor de Weimar-republiek maakt dat hij aanvankelijk de machtsovername toejuichte. De brutale liquidatie van Ernst Röhm en de volledige top van de SA tijdens de “Nacht van de Lange Messen” doet evenwel zijn geloof in het nationaalsocialistisch regime wankelen. Die mening werd nog versterkt toen begin november 1938 de “Kristalnacht” uitbrak waarbij grote delen van de Joodse bevolking werden aangevallen en hun bezittingen vernield.

De Tweede Wereldoorlog

In september 1939, Von Tresckow was inmiddels kapitein, maakte zijn regiment deel uit van de Duitse troepen die Polen binnenvielen. Kort daarna werd hij bevorderd tot majoor en overgeplaatst naar de Staf van veldmaarschalk Von Rundstedt. In juni 1941 werd hij bij het van start gaan van “Operatie Barbarossa” ingezet op het Oostfront. Daar zag hij tot zijn ontsteltenis hoe “SS-Einsatzgruppen” massaal Joden en partizanen zonder enige vorm van proces executeerden en zich te buiten gingen aan vreselijke moordpartijen. Vanaf dat moment werd het voor Von Tresckow duidelijk dat een dergelijke barbaarse oorlogsvoering geen zin had en Hitlers politiek Duitsland uiteindelijk ten gronde zou richten. Zich van Hitler ontdoen leek hem de enige uitweg om dit te voorkomen. Al snel bleek dat ook andere officieren hetzelfde idee zijn toegedaan en er werd besloten tot actie over te gaan.

Driemaal tegenslag

Het plan dat Henning von Tresckow bedacht straalde door zijn eenvoud een zekere naïviteit uit maar had tegelijkertijd de grote verdienste te anticiperen op een mogelijke mislukking. De dertiende maart 1943 was het eindelijk zover. Die dag zou Hitler op de terugvlucht van een inspectietocht aan het Oostfront een tussenstop maken in Smolensk om een bezoek te brengen aan het hoofdkwartier van veldmaarschalk Von Kluge. Op de weg van de luchthaven naar diens hoofdkwartier zouden een groep officieren de wagen van Hitler doen stoppen en hem doden. Hitler werd echter door een zwaar bewapende SS-escorte begeleid en het plan werd op het laatste moment afgeblazen. Von Tresckow had met die mogelijkheid rekening gehouden en er was afgesproken dat men tijdens het middagmaal gezamenlijk zou opstaan om vervolgens Hitler dood te schieten. Von Kluge kreeg evenwel weet van wat er te gebeuren stond en verbood de aanslag uit te voeren in zijn hoofdkwartier. Daarop greep Von Tresckow naar het laatste alternatieve plan dat hij had voorzien. Net voordat Hitler terug het vliegtuig zou nemen om naar zijn commandopost in Oost-Pruisen te vliegen vroeg hij aan één van de officieren uit Hitlers gevolg of die aan boord een kistje cognac wou meenemen voor zijn vriend, kolonel Stieff. Het pakje bevatte echter geen cognac maar een tijdbom die afgesteld was om boven Polen tot ontploffing te komen. De bom ging echter niet af omdat de ontsteker bevroren raakte door de koude in de bagageruimte van het vliegtuig. Na de landing konden enkele medestanders van Henning von Tresckow nog net op tijd het bompakket onschadelijk maken en zo aan een zekere vervolging ontsnappen.

Een nieuwe poging

In 1944, Von Tresckow had het ondertussen tot generaal geschopt, werkte hij de plannen uit voor “Operatie Walküre” waarbij kolonel Claus von Stauffenberg in het Führerhoofdkwartier nabij Rastenburg in Oost-Pruisen een bomaanslag zou plegen op Hitler. De datum werd vastgelegd op 20 juli 1944. Hoewel de bom wel degelijk ontplofte werd Hitler slechts licht gewond. Toen Von Tresckow het nieuws vernam dat de aanslag mislukt was pleegde hij de dag nadien zelfmoord.

Lees ook: De 43 hondenlevens van Adolf Hitler
…of: Georg Elser (1903-1945) – De eenzame verzetsheld
Overzicht van boeken over de Tweede Wereldoorlog
Boek: Ich bin, der ich war – Von Tresckow