Museum Prinsenhof Delft heeft onlangs een schilderij van Gerard Houckgeest aangekocht. Het gaat om het schilderij Interieur van de Oude Kerk met zicht op het orgel en orgelbalkon. Het museum spreekt van “een sleutelstuk in het oeuvre van de grondlegger van het realistische Delftse kerkinterieur”.
Houckgeest maakte het schilderij in 1650-51. De kunstenaar speelde een grote rol in de ontwikkeling van de Delftse schilderkunst in de tweede helft van de zeventiende eeuw. Zijn overgeleverde oeuvre is klein en bestaat uit nog geen dertig werken. Museum Prinsenhof:
“De nieuwe aankoop behoort absoluut tot de beste werken die hij geschilderd heeft en bezit het voor Houckgeest kenmerkende illusionistische effect, dankzij een bijzondere toepassing van perspectief en lichtgebruik. Door de prominente plaats van het orgel van de Delftse Oude Kerk in het schilderij, neemt het een geheel eigen plaats in binnen het oeuvre van de kunstenaar.”
Het nieuw verworven schilderij behoort tot een serie kerkinterieurs die Houckgeest schilderde in de periode 1650-1651 en die grote invloed hadden op tijdgenoten als Emanuel de Witte, Hendrick van Vliet en Cornelis de Man. Ook kunstenaars als Pieter de Hooch en Johannes Vermeer lieten zich volgens het museum door zijn toepassing van perspectief en weergave van licht en ruimte inspireren.
“Het jaar 1650 geldt als het startpunt van deze ontwikkeling die wordt gekenmerkt door significante vernieuwingen op het gebied van compositie, perspectief en kleurgebruik. In dat jaar schildert Houckgeest zijn wereldberoemde Interieur van de Nieuwe Kerk met de graftombe van Willem van Oranje (nu in de Hamburger Kunsthalle). In de periode die volgt schildert Houckgeest nog elf Delftse kerkinterieurs, viermaal de Oude Kerk en zeven keer de Nieuwe Kerk. Binnen deze reeks zijn vaste compositieschema’s te herkennen die hij steeds op verrassende wijze manipuleert. Houckgeests kerkinterieurs uit deze jaren zijn bepalend geweest voor de verdere ontwikkeling van het Nederlandse kerkinterieur.”
Particulier bezit
Het aangekochte schilderij was sinds het midden van de negentiende eeuw in het bezit van een Britse familie en daardoor lange tijd onbekend. In 2006 dook het werk op bij een veiling bij Christie’s. Museum Prinsenhof bezat tot voor kort over slechts één schilderij van het zeventiende-eeuwse interieur van de nabijgelegen Oude Kerk in Delft, geschilderd door Houckgeest’s tijdgenoot Cornelis de Man.
Het aangekochte werk is sinds vrijdag in het museum te zien in de recent vernieuwde opstelling Delftse Meesters. In kunst en wetenschap. De aankoop werd mogelijk gemaakt dank steun van verschillende fondsen waaronder de Vereniging Rembrandt. Hoeveel er voor het kerkinterieur is betaald is niet bekendgemaakt.
Boek: Architectural Painting in Delft – Gerard Houckgeest, Hendrick Van Vliet, Emanuel de Witte
