De 88-jarige Ivan ‘John’ Demjanjuk, van wie aangenomen wordt dat hij een voormalig concentratiekampbewaker is, moet Amerika verlaten. De in de Oekraïne geboren Demjanjuk had een beroep ingediend tegen het ontnemen van zijn Amerikaanse staatsburgerschap, maar dat is door het Amerikaans Hooggerechtshof geweigerd.
De man die door velen vanwege zijn rol in de Tweede Wereldoorlog ook wel ‘Ivan de Verschrikkelijke’ wordt genoemd, is nu feitelijk stateloos. De landen die hem mogelijk zouden kunnen toelaten zijn zijn geboorteland Oekraïne, Duitsland (het land waar hij tijdens het nazibewind toetrad tot de SS) en Polen, waar hij zijn werk als kampbewaarder zou hebben vervuld. Deze landen hebben echter allen geweigerd hun grenzen open te stellen voor Ivan Demjanjuk.
Twijfel
Aangenomen wordt dat Demjanjuk tijdens de Tweede Wereldoorlog de dieselmotoren van de gaskamers in concentratiekamp Treblinka zou hebben bediend. Na de oorlog emigreerde Demjanjuk naar de Verenigde Staten. Dat land leverde hem in 1986 echter uit aan Israël, dat hem in 1988 ter dood veroordeelde. Na dit vonnis ontstond echter enige twijfel of Demjanjuk wel de man was die in Treblinka vele joden de dood in had gestuurd. Volgens zijn verdedigers was zijn identiteitskaart waarop handtekeningen van nazi-officieren te vinden waren, vervalst door de Russen. Nadat de aanklagers toegaven dat de identiteitskaart inderdaad uit Sovjetarchieven kwam en voormalige kampbewaarders uit Treblinka hadden verklaard dat de achternaam van ‘Ivan de Verschrikkelijke’ Martsjenko was, werd Demjanjuk in 1993 door het Israëlische Hooggerechtshof vanwege twijfel over zijn identiteit vrijgesproken.
Demjanjuk keerde hierop terug naar de Verenigde Staten en kreeg in 1998 zijn staatsburgerschap terug. Een jaar later eiste justitie echter dat zijn nationaliteit hem werd afgenomen. In 2004 bepaalde een Amerikaanse rechtbank dat Demjanjuk niet ‘Ivan de Verschrikkelijke’ was, maar tijdens de Tweede Wereldoorlog wel een bewaker in de vernietigingskampen Majdanek en Sobibór.
Boek: Het Demjanjuk-proces – Reportages van een Nebenkläger
