Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.

<<< Signalementen week 34 | Signalementen week 36 >>>

Selectie week 35

Steentijd in je eigen tijd

De steentijd is vernoemd naar de stenen gereedschappen die mensen in deze tijd maakten. In werkelijkheid gebruikten ze nog veel meer materialen, zoals hout, bot, gewei en plantenvezels, maar die blijven zelden bewaard in de bodem. Ze vergaan. In de natte West-Nederlandse bodem hebben we het geluk dat deze vergankelijke materialen de tand des tijds soms hebben doorstaan: houten bogen, waarmee de jager-verzamelaars en eerste boeren hun buit vingen, boomstamkano’s waarmee ze door het natte landschap voeren, gereedschap van bot en gewei, visfuiken van dunne twijgen, verkoolde etensresten en fijn basttextiel.
De grote en vreeselike vloed

Zeshonderd jaar geleden vond de Sint-Elisabethsvloed plaats, een van de grootste watersnoodrampen uit de Nederlandse geschiedenis. In de nacht van 18 op 19 november 1421 braken de dijken door in de omgeving van Dordrecht: veel dorpen verdwenen voorgoed in de golven. Deze ramp leeft nog altijd voort in ons collectieve geheugen. De verhalen over een overstroming van Bijbelse proporties vormden de basis voor een rijke herinneringscultuur. Vanaf de vijftiende eeuw hebben talloze schilders, schrijvers, prenten- en kaartenmakers de ramp vereeuwigd.
Artikel: Elisabeth en de Vloed – De ramp van 1421 in beeld
Ecce Philosophus

Leopold Flam (1912-1995) is een filosoof die het voor elkaar kreeg om een oeuvre bij elkaar te schrijven. Vaak misbegrepen als typische mei ’68 existentialist, de zogenaamde ‘Vlaamse Sartre’, is Flam veeleer een filosoof van alle tijden, omdat hij als geen ander kon denken terwijl hij sprak of schreef. In zijn woorden, gesproken of te boek gesteld, evoceert hij de filosofie in al haar rijke verleden, haar hedendaagse relevantie en haar wijsheid voor de toekomst.
Bespreking: Leopold Flam (historicus-filosoof) verdedigde de historiek vanuit zijn eigen beleving
Geen vredestichter is zonder tegensprekers

De boekenkist waarin Hugo de Groot (Grotius, 1583-1645) uit Loevestein ontsnapte is spoorloos verdwenen. Dat geldt niet voor zijn intellectuele nalatenschap. Hij was historicus, Neolatijns dichter, briefschrijver, polemist, propagandist, theoloog, vredesapostel en, niet te vergeten, familieman. Gedurende zijn loopbaan hoopte het beschreven papier zich op. Veel ging verloren, maar het restant voedt nog steeds een internationale discussie. Deze beknopte biografie benut zijn ongeveer 7500 bewaard gebleven brieven.
Fragment: De veroordeling van Hugo de Groot
Wij zijn maïs

Wij zijn maïs is het fascinerende verhaal over de wijdst verspreide gedomesticeerde graansoort ter wereld. Octavio Paz noemde maïs zelfs de belangrijkste ‘gebeurtenis’ sinds de uitvinding van het vuur. Voor Azteken, Maya’s en Inca’s was maïs een metafoor voor het leven. Nu leeft de koe van snijmaïs en wordt onze voeding gezoet met maïs. Maar bestond er ook zoiets als wilde maïs? Hoe kwam de relatie tussen Turkije en maïs tot stand? Was pellagra een virus waaraan duizenden mensen overleden? Veroorzaakt maïs obesitas?
Joris Van Severen

Joris van Severen (1894-1940) is een politicus die blijft fascineren. In deze nieuwe biografie gaat Luc Pauwels dieper in op het leven, het denken, maar ook de liefdesavonturen van Van Severen. Hij brengt de huidige stand van het historisch onderzoek samen in een nieuwe synthese die leest als een roman. Notariszoon Van Severen leert aan het IJzerfront de sociale werkelijkheid kennen in al zijn rauwheid. Boerenzonen en arbeiderskinderen worden door de in meerderheid Franstalige officieren de dood ingejaagd.
Twee vrouwen, twee levens

Deze biografie beschrijft de geschiedenis van twee onbekende Friese vrouwen uit de 19de eeuw. Ze kwamen uit dezelfde familie en wisten van elkaars bestaan, maar toch verliepen hun levens totaal verschillend. Het ene nichtje kwam terecht in de sloppen en stegen van Utrecht, het andere werd een gerespecteerde doktersvrouw in Leiden. Jelske Vlaskamp, zuster van de beroemde Friese tuinarchitect Gerrit Vlaskamp, was het zwarte schaap van de familie.
Vlaamse jongens, Duits front

Tijdens de Tweede Wereldoorlog sloten honderden Vlaamse jongens zich aan bij het Duitse leger, in het teken van de strijd tegen het goddeloze communisme. Velen van hen sneuvelden aan het Russische front. Zij die het overleefden deden er meestal het zwijgen toe. Jarenlang leek het erop dat er amper beeldmateriaal bestond over de Vlaamse soldaten aan het Oostfront. Jonathan Trigg en Rudi Massart gingen op zoek naar foto’s en memorabilia van de Vlaamse Oostfronters. Vlaamse jongens, Duits front bevat het resultaat van die jarenlange zoektocht.
Ancient History Magazine
In het laatste nummer van Ancient History Magazine, dat sinds 25 augustus jl. ook bij de AKO te koop is, wordt het thema “Fun & Games” behandeld. In dit nummer schrijven verschillende auteurs over de wijze waarop de Oude Egyptenaren, Grieken en Romeinen plezier maakten. Alhoewel onze moderne opvattingen over ‘vrije tijd’ en “entertainment” niet goed te vergelijken zijn met de situatie in de oudheid, had men toch volop mogelijkheden om hun vrije tijd door te brengen; van relaxen in de thermen tot een bordspel spelen met vrienden of collega’s.
Vrouwen, verzet en apartheid

14 oktober 1969. Het Zuid-Afrikaanse apartheidsregime start een proces tegen tweeëntwintig activisten wegens het overtreden van de zogenaamde Wet op de Onderdrukking van het Communisme. Met Nomzamo Winnie Mandela, Martha Dhlamini, Thokozile Mngoma, Rita Ndzanga, Nondwe Mankahla, Joyce Sikhakhane en Shanthie Naidoo zitten daar ook zeven vrouwen tussen. Zeven moeders, echtgenotes, dochters en/of zusters. In de lange aanloop naar het proces sluit het regime hen tot twee jaar op in Pretoria Central Prison.