Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.

<<< Signalementen week 45 | Signalementen week 47 >>>

Selectie week 46

Het Grote Rembrandt Boek
Alle 684 schilderijen die op naam van Rembrandt staan of vroeger stonden zijn in dit boek bijeengebracht en worden afgebeeld en besproken. In het boek Rembrandt schilderijen van 1935 waren dat er 623, maar in Rembrandt alle schilderijen van 2019 nog maar 330. Hier zijn nu alle als van Rembrandt in de acht boeken van 1935 tot 2019 genoemde schilderijen opgenomen. Er is nagegaan waar zij nu zijn en wat erover is gezegd. Titels, maten, signaturen en verblijfplaatsen zijn gecontroleerd.
101 dingen die je weten moet over Oranje
Spelen voor je vaderland is het hoogst haalbare voor iedere voetballer, en die spanning voelt ook iedere voetballiefhebber. Elke keer als het Nederlands elftal aan het eindtoernooi meedoet, kleurt een groot deel van het land weer oranje. Maar hoe en wanneer begon dat eigenlijk, dat ‘Oranjegevoel’? Met het antwoord daarop, en nog honderd andere bijzondere wetenswaardigheden en anekdotes over spelers, stadions, shirts, trainers, wedstrijden, toernooien en opvallende randzaken, is dit boek een onderhoudende mini-encyclopedie over het populairste voetbalelftal van Nederland.
Heb ik dat gemaakt?
Het oeuvre van Hendrik Petrus Berlage (1856-1934) is een fundament van het Nederlands cultureel erfgoed. In de loop van de tijd is zijn bekendheid alleen maar groter geworden, en staan bijna al zijn gebouwen op de Monumentenlijst. Over zijn werk is veel geschreven, over zijn leven veel minder, en over de relatie tussen die twee niet of nauwelijks. Kleinzoon Max van Rooy schreef een zo waarachtig mogelijke kunstenaarsbiografie over de sociaal bewogen persoon Berlage, zijn geest, zijn karakter en zijn werk.
De walvisvaartjournalen van Aerjen Jansz. Ruijs uit de Zijpe (1783 en 1784)
Aerjen Jansz. Ruijs (1750-1818) uit de Zijpe in de kop van Noord-Holland voer als matroos in 1783 en 1784 mee op walvisvaarten naar Groenland en Spitsbergen. Zijn ervaringen heeft hij vastgelegd in een tweetal journalen, die opvallen door de zeer persoonlijke, bloemrijke en beeldende taal. Scheepsjournalen zijn er vele, maar zelden zijn ze zo kleurrijk geschreven. Ook bijzonder is dat de schrijver een eenvoudige matroos was.
Byblos
Byblos vertelt het bijzondere verhaal van een Libanese havenstad. Een epos dat ruim 8500 jaar geleden begint met een hoofdrol voor zeevaarders en handelslieden, koningen en farao’s, helden en gelukszoekers. Hun verhalen zijn onlosmakelijk verbonden met de legendarische cederbomen, die in het Libanongebergte achter Byblos groeien.
Fragment: Welke tempels waren er in Byblos te vinden?
Elena
Toen op 24 februari 2022 Rusland Oekraïne binnenviel, sloeg Elena zoals duizenden landgenoten op de vlucht. In betere tijden was Elena in Kiev de docente Russisch van journalist en schrijver Iris Koppe, ze hadden altijd contact gehouden. Nu schreef Elena vanaf de eerste dag van de invasie aan Iris over de onvoorstelbare tragedie waarin zij en haar landgenoten zich plotseling bevonden – hoe ze van de ene minuut op de andere haar vertrouwde leven vaarwel moest zeggen; hoe haar enige zoon Maks achterbleef om zijn land te verdedigen; hoe zijn vrouw en dochters naar Italië vluchtten om daar in onzekerheid en stress een nieuw bestaan op te bouwen.
Leven en werk van Jan Veth
In het culturele leven na 1880 ontwikkelde Jan Veth (1864-1925) zich tot een van onze belangrijkste schilders, die ‘half Nederland’ portretteerde. Bovendien schreef hij bezielende stukken over beeldende kunst in kranten en tijdschriften en publiceerde hij gedichten. Veth was daarnaast een pionier op het gebied van de monumentenzorg en het behoud van het historische stadsgezicht. Zo was hij een van de initiatiefnemers tot de oprichting van het Rembrandthuis in Amsterdam en sprak hij zich fel uit tegen het gemeentelijk voornemen de Reguliersgracht te dempen.
Na de bevrijding
Het einde van de Tweede Wereldoorlog hangt in de lucht. Je bent 25 jaar, de zon schijnt. Je doet een licht zomerjurkje aan, omdat het een mooie dag belooft te worden. En dan word je opgepakt door het Russische leger, eindeloos verhoord en na een schijnproces beland je als volksvijand van de Sovjet-Unie voor tien jaar in de goelagkampen. Dit was het lot van Barbara Skarga. Ze maakte naam met filosofische essays en boeken, maar een van haar belangrijkste werken bleef lang onopgemerkt.
Fragment: Werken voor ‘het vaderland’ in de Goelag (1944-1956)
Het lied van de cel
Aan het einde van de zeventiende eeuw doen de Engelse geleerde Robert Hooke en de Nederlander Antoni van Leeuwenhoek een ontdekking die de wetenschap voorgoed verandert. Door hun zelfgemaakte microscopen zien ze dat organismen complexe verzamelingen zijn van minuscule, opzichzelfstaande systemen. Ons hele wezen – ons lichaam, onze organen – is samengesteld uit deze eenheden. Hooke doopt ze ‘cellen’.
De golden Sixties
Tijdens de golden sixties nam de welvaart in ons land spectaculair toe. Het dagelijks leven veranderde compleet. Mensen kochten een auto, een televisie, allerlei huishoudtoestellen en er kwam een telefoon in huis. Woningen kregen een badkamer en een binnentoilet. Almaar meer vrouwen gingen uit werken, de pil werd geïntroduceerd en de eerste supermarkten openden hun deuren. Historicus en schrijver Korneel De Rynck vertelt hoe het gewone leven veranderde tussen 1958, het jaar van de Expo, en 1973, toen de oliecrisis uitbrak. Met ook tal van sprekende foto’s.
Een Amerikaanse martelaar in Perzië
In zijn nieuwe boek vertelt bestsellerauteur Reza Aslan het verhaal van Howard Baskerville, een Amerikaan die zijn leven gaf voor de democratie aan de andere kant van de wereld. Baskerville werd in 1907 missionaris in Tabriz, het broeinest van de democratische revolutie die op dat moment in Perzië woedde, en kwam daar in 1909 om in de strijd. In deze huidige tijd van chaos en bedreigde democratie zoekt Aslan antwoorden in het verhaal van Baskerville. Was hij de ‘Amerikaanse vrijheidsstrijder’ van Iran, of een naïeve ‘witte verlosser’ die in de Perzische toestanden verzeild raakte?
Het unieke memorieboek van Maria van Nesse (1588-1650)
Herontdek de zeventiende eeuw door de ogen van Maria van Nesse. Deze ongehuwde, welgestelde, katholieke vrouw uit Alkmaar noteerde van 1623 tot 1646 nauwgezet al haar uitgaven en wat ze niet wilde vergeten. Ze weerspiegelen allerlei aspecten van het dagelijks leven zoals het laten maken van kleding en schilderijen, kopen van sinterklaascadeautjes, schoonmaken en boodschappen doen, feestvieren en begraven.
Artikel: Bijzondere vondst: de zeventiende eeuw door vrouwenogen
De Politieke Partij Radikalen, 1968-1990
‘Een basisinkomen voor iedereen’, ‘Europa ja, maar wel anders’ en ‘Welvaart zonder welzijn wordt uitvaart’. Dit lijken verkiezingsleuzen voor actuele Tweede Kamerverkiezingen. Het zijn echter standpunten die al in de jaren zeventig geagendeerd werden door de Politieke Partij Radikalen (PPR). Deze in 1968 opgerichte christelijk radicale partij was een bijzondere speler in de Nederlandse politiek van de jaren zeventig en tachtig. In 1990 ging de partij op in GroenLinks, waarin het gedachtegoed van de PPR nog altijd is terug te vinden.
Fragment: Een partijgeschiedenis in vogelvlucht
Bespreking: De PPR wilde zich niet laten knevelen door machtspolitiek
Een verzwegen leven
Het begint met de huwelijksfoto van haar overgrootouders. Etterbeek, 1942. Hij stelt vragen, zij gaat eindelijk op zoek naar antwoorden. De tijd is er rijp voor. Samen belanden Eva en Kristof op een rollercoaster van revelaties die meer dan drie jaar zal duren. Wie was François Kamanda en hoe belandde hij hier? Wat doet zijn portret in het AfricaMuseum? Wat deed hij op twéé Wereldtentoonstellingen op de Heizel?
De omwenteling
De omwenteling, het nieuwe boek, van meesterverteller Suzanne Jansen is een wervelend vertelde geschiedenis van de vrouw in Nederland. Persoonlijk en meeslepend verhaal van de emancipatie. Hoe verging het Betsy en haar dochters na Het pauperparadijs? Meesterverteller Suzanna Jansen, auteur van Het pauperparadijs, schetst in De omwenteling de afgelopen eeuw vanuit een nieuw perspectief: dat van de vrouw.
Bespreking: De tergend trage vrouwenemancipatie in de 20ste eeuw