Woningmarktproblemen in de krant

Anno 2012 verkeert Nederland zoals de meeste landen in West-Europa in een financiële en economische crisis, veroorzaakt doordat vijf jaar eerder in de Verenigde Staten de koersen van obligaties sterk in waarde daalden. Een aantal banken en veel huizenbezitters raakten hierdoor in de problemen.

De crisis greep om zich heen en ook in Europa kwamen banken in moeilijkheden. Dat leidde tot vergaand overheidsingrijpen; in Nederland besloot de regering de banken met miljarden euro’s steun ‘overeind te houden’ om ernstiger schade te voorkomen. De regering heeft een pakket met forse bezuiniginsmaatregelen aangekondigd om de begroting weer op orde te krijgen.

De crisis resulteerde in een verminderd vertrouwen tussen banken onderling, waardoor het economisch verkeer stagneerde en verschillende sectoren werden getroffen, zoals de woningmarkt. Huizen staan langer te koop en de huizenprijzen zijn gedaald, terwijl ook de werkloosheid is toegenomen. De crisis raakt veel burgers persoonlijk. Zoals met veel actuele kwesties die Nederlanders een onaangename tijd bezorgen, is ook dit ‘niks nieuws’. In een andere vorm heeft iets dergelijks al eerder plaatsgevonden.

De jaren dertig

Een korte terugblik naar ‘de crisis’ van de jaren dertig. Ook toen kwamen de problemen overwaaien uit de Verenigde Staten, na de beurscrisis die begon op de beruchte Black Thursday in oktober 1929. Die veroorzaakte wereldwijd economische stagnatie en in Nederland een enorme werkloosheid; honderdduizenden kwamen zonder baan te zitten en moesten met een minieme uitkering zien rond te komen.

Woningmarktproblemen in de krant

Ook de woningmarkt werd getroffen. Om een indruk te krijgen van wat de crisis betekende is de website Historische kranten geraadpleegd. Met de zoekterm ‘woningmarkt’ komen voor de jaren dertig honderden treffers te voorschijn: de term is niet modern.. Relevante artikelen over de ‘woningmarkt’ komen uit diverse kranten, zoals het Algemeen Handelsblad, het Vaderland, de Tribune, de Banier en de Tijd.

In deze bijdrage gaat het om de tweede helft van de jaren dertig, toen de crisis op zijn ergst was. Redactionele artikelen en ingezonden stukken hebben lagere woninghuren en lagere hypotheekrente als onderwerp, het gevolg van: ‘den noodtoestand waarin de woningmarkt is komen te verkeeren’, aldus een ‘huis-exploitant’ in september 1935. Datzelfde jaar zijn er gemeentelijke diensten die het betalen van achterstallige huur voor ‘ondersteunden’ noodzakelijk vinden.

Arbeidershuisvesting in de steden

De gevolgen van de crisis waren duidelijk te merken in de grote steden. Daar woonden veel arbeiders in kleine, goedkope huizen. In de tweede helft van de 19e eeuw was in Nederland de industrialisatie op gang gekomen. Op het platteland waren minder arbeidskrachten nodig en de trek naar de steden werd ingezet. Arbeidersgezinnen betrokken de bestaande huizen; die dan werden opgedeeld voor bewoning door verschillende gezinnen. Een heel gezin woonde in die jaren soms in letterlijk één woonkamer. Later werden speciale woonwijken voor arbeiders gebouwd. Toen zij werkloos werden konden velen de huur niet meer betalen.

Financiële problemen woningmarkt

In 1936 blijven de huurprijzen dalen, wat huiseigenaren in de problemen brengt. Dat vraagt om regeringsmaatregelen, zodat ‘het vertrouwen op de hypotheekmarkt terugkeert’. Een andere krant vreest dat werkloze arbeiders ‘weer naar de krotten in de binnenstad’ zullen moeten trekken. Datzelfde jaar klinkt een noodkreet van directeuren van hypotheekbanken, waarbij zij onder meer aandringen op belastingverlaging voor onroerend goed.

Het loslaten van de gouden standaard zal enige verlichting brengen in de Nederlandse financiële situatie, verwacht de directeur van de Hypotheekbank voor Nederland. Uit november 1938 komt een bericht dat hypotheekbanken fuseren. Het artikel vermeldt de lage rentestand en de ‘moeilijkheden op de woningmarkt’

Invloed oorlog op woningbouw

In december 1938 staat in een krantenartikel dat hypotheekbanken in het bezit zijn gekomen van onroerend goed, soms noodgedwongen afgestaan door de eigenaren als gevolg van de crisis. Dat kon particuliere beleggers weer in de problemen brengen. Het uitbreken van de oorlog in september 1939 heeft zijn invloed gehad op de woningbouw, blijkt in het voorjaar van 1940. De aanvoer van bouwmaterialen werd bemoeilijkt en door de onzekere situatie namen bouwbedrijven minder risico. Anderzijds kwam er meer werk, omdat de mobilisatie en de landsverdediging inspanningen vereisten.

Zelf onderzoek doen?

Tot zover deze greep uit de Historische kranten van die crisisjaren, bijeengebracht met ‘woningmarkt’. Andere zoektermen leveren uiteraard andere resultaten op; wie gericht een aantal onderwerpen bij de kop neemt kan heel wat informatie opduiken.

~ Ron van der Schee