Ieder schilderij, plakkaat, artikel, foto of archiefstuk heeft een eigen verhaal. Soms is het verhaal groot, soms klein. De gemene deler is dat ieder stuk uniek is en zijn eigen geschiedenis heeft. In deze rubriek wordt zo’n uniek object uit WOII-zoekmachine oorlogsbronnen.nl uitgelicht. Deze aflevering: De illegale radio.
Op 13 mei 1943 kregen de Nederlanders van de bezetter te horen dat ze hun radio’s moesten inleveren. Dit deden de Duitsers om te voorkomen dat men naar verboden radiostations zoals de BBC of Radio Oranje zou gaan luisteren. Sommige Nederlanders gaven gehoor aan het bevel, maar een kwart van alle radio’s belandde in de ‘illegaliteit’.
De aanleiding voor de Duitsers om dit bevel uit te vaardigen was een grote landelijk staking eind april-begin mei 1943. Na een oproep van de bezetter dat alle voormalig Nederlandse militairen alsnog drie jaar na dato als krijgsgevangenen naar Duitsland moesten, braken er spontaan stakingen uit. De werkonderbrekingen duurden tot en met 5-6 mei 1943 en werden met grof geweld onderdrukt. In totaal vielen er bijna tweehonderd doden.
Volgens de nazi’s werden de Nederlanders opgehitst tegen de Duitsers via de uitzendingen van Radio Oranje. Om dit ‘probleem’ op te lossen moesten de radio’s worden ingeleverd. Wie dat niet deed, riskeerde een gevangenisstraf of zelfs de doodstraf.
Veel Nederlanders verzonnen een list om toch een radio achter te houden. Wie het geluk had twee toestellen te bezitten, leverde de oude in en verstopte de nieuwe. De radio die in deze Object uitgelicht centraal staat, is achtergehouden door leden van de Gemeentepolitie Apeldoorn. Het verbod op het bezit van een radio had voor de Duitse bezetter niet het gewenste effect. Iedereen die een radio had, bleef in het geheim naar Radio Oranje en de BBC luisteren. Bovendien verschenen er vanaf 1943 veel meer illegale krantjes, tijdschriften en andersoortig verzetsliteratuur.
Wie overigens ook zoekt op “radio” in oorlogsbronnen.nl komt ook het gedicht Afscheid van mijn Radio tegen. Dit clandestien verschenen rijmpje gaat over het inleveren van de geliefde radio en het blijven luisteren naar de berichten uit Londen.
Meer Object Uitgelicht? Iedere maand brengen we een WO2-object voor het voetlicht op Historiek.net
Netwerk Oorlogsbronnen heeft als doel het gebruik van Tweede Wereldoorlog-collecties te bevorderen. Door één digitale zoekingang tot alle relevante collecties te ontwikkelen, wil het Netwerk een overzichtelijke en eenvoudige toegang bieden aan professionele onderzoekers en het brede publiek.
