Historiek
Op de voormalige begraafplaats rondom de St. Plechelmusbasiliek in het centrum van de Twentse stad hebben meer dan duizend jaar begravingen plaatsgevonden. Naar aanleiding van
de herinrichting van het St. Plechelmusplein wordt er al enige tijd archeologisch uitvoerd op het plein bij de kerk. Het gaat om een van de grootste opgravingen van een vroegchristelijk kerkhof boven de grote rivieren.
De begraafplaats in Oldenzaal is onder meer bijzonder omdat er op een relatief klein oppervlak meer dan duizend jaar individuen zijn begraven. Daarnaast zijn andere eeuwenoude sporen aangetroffen. Onder meer van een nederzetting uit de Karolingische tijd, een kerkhofmuur uit de late Middeleeuwen en een kerkfundering uit de tiende of elfde eeuw. Onlangs troffen archeologen er ook de fundering aan van een voormalig voorportaal van de St. Plechelmusbasiliek. Deze kerk is gewijd aan de heilige Plechelmus, een Ierse monnik uit de achtste eeuw.
Aan de zuidzijde van het St. Plechelmusplein is een massagraf aangetroffen. In één grafkuil blijken vijf kinderen en een volwassen vrouw te zijn begraven. De skeletten hebben voor zover nu bekend geen zichtbare kenmerken van ziekte of geweld. Door middel van DNA-onderzoek wordt onderzocht of er verwantschap tussen de gevonden individuen bestaat.
Halverwege de achtste eeuw werd op de plek van de huidige St. Plechelmusbasiliek een eerste kerkje gesticht. Sinds die tijd is het gebied rondom de kerk tot het begin van de negentiende eeuw als begraafplaats gebruikt. Uitgaande van gemiddeld dertig begravingen per jaar, gaan onderzoekers er van uit dat er minimaal 30.000 personen moeten zijn begraven. Volgens de archeologen is een dergelijke langdurige continuïteit van begravingen is zeldzaam. Mede hierom wordt het onderzoeksproject ook door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) financieel ondersteund.
Naar aanleiding van het archeologische onderzoek is bij het St. Plechelmusplein een Infopunt geopend. Archeologen verrichten hier een aantal onderzoeks- en registratiewerkzaamheden en er zijn ook enkele archeologische vondsten te bekijken.
DNA-onderzoek
Het onderzoek op het oude plein loopt nog zeker tot medio 2012. Archeologen denken nog veel te weten te kunnen komen, bijvoorbeeld over de gezondheid, mogelijke sterfteoorzaak, verwantschap en herkomstregio van de gevonden individuen. Daarnaast nemen de wetenschappers monsters voor fysisch antropologisch-, DNA-, isotopen- en parasitologisch onderzoek. Hiermee hopen ze een completer beeld te krijgen over de leefomstandigheden van vroeger.
Ook gaan de onderzoekers dus DNA-materiaal van de gevonden individuen vergelijken met dat van hedendaagse Oldenzalers omdat er mogelijk verwantschappen zijn aan te tonen. De zoektocht naar de zogenaamde ‘Oldstenzaler’ vindt plaats onder mannen die kunnen aantonen dat hun familie voor 1800 in Oldenzaal woonde. Alleen mannen komen voor dit onderzoek in aanmerking omdat familiestambomen in de mannelijke lijn aan te tonen zijn. Daarnaast zijn voor een onderzoek naar verwantschap over een langere periode, het Y-chromosoom en het zogenaamde mitochondriale DNA erg geschikt. Het Y-chromosoom komt alleen bij mannen voor.
Mannen die kunnen aantonen dat de wortels van hun familie in Oldenzaal liggen, kunnen zich tot 1 juli 2012 aanmelden voor het DNA-onderzoek. De onderzoekers vragen dan wel om een stamboom of ander betrouwbaar bewijsmateriaal waaraan te zien is dat de familie voor 1800 in Oldenzaal woonde. Een aanmeldingsformulier is te vinden op de website van de gemeente Oldenzaal.
