Onbekend schilderij van Fernand Léger ontdekt

Tijdens een restauratie is recent een ‘nieuw’ werk van de Franse kunstenaar Fernand Léger (1881-1955) ontdekt. Het werk werd aangetroffen op de achterkant van een ander doek van de Franse kunstenaar en is vanaf half november te zien in het Kröller-Müller Museum in Otterlo.

De ontdekking is gedaan door de Triton Collection Foundation. Het gevonden doek maakt volgens deze stichting onderdeel uit van de zogeheten Fumées sur les toits-reeks uit 1911-1912.

De stichting verwierf in 1999 het schilderij Le quatorze juillet (1912-1913) van Fernand Léger. Hoewel het bekend was dat op de achterzijde van dit schilderij een tweede schilderij te vinden was, werd gedacht dat dit werk onherstelbaar beschadigd was. Restauratoren zijn er uiteindelijk echter toch in geslaagd de harde lijmachtige laag op dit schilderij te verwijderen. Na uitgebreid onderzoek wees restaurator Gwendolyn Boevé-Jones het schilderij vervolgens toe aan de reeks Fumées sur les toits (Rook boven de daken). In deze serie schilderde Léger het uitzicht vanuit zijn atelier op de Parijse daken met de rookpluimen uit de schoorstenen en in de verte de kathedraal Notre-Dame de Paris.

Keerpunt

Toen Léger de reeks Fumées sur les toits schilderde, bevond hij zich volgens kenners op een keerpunt in zijn carrière. In 1908 brak hij radicaal met de stijl van zijn vroegere werken en zocht, aanvankelijk sterk geïnspireerd door Paul Cézanne, naar nieuwe artistieke mogelijkheden. Het uitzicht vanuit zijn atelier over de daken van Parijs, met schoorstenen en rookpluimen, inspireerde de kunstenaar om te experimenteren met vorm en kleur, waarbij hij van betrekkelijk realistisch en monochroom naar steeds meer abstractie en kleur toewerkt.

Deze zoektocht resulteert uiteindelijk in kubistische werken als Contrastes de formes (1913-1914) die hij aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog maakte. Ook La partie de cartes (1917), het schilderij dat Helene Kröller-Müller tussen 1924 en 1928 voor haar collectie kocht is volgens kunsthistorici ondenkbaar zonder de Fumées sur les toits.

Expositie

Het nieuw ontdekte schilderij is vanaf 19 november 2022 te zien in het Kröller-Müller Museum, als onderdeel van de tentoonstelling Fernand Léger en de daken van Parijs. Aan de hand van schilderijen en tekeningen geeft deze tentoonstelling een beeld van de ontwikkeling die Léger doormaakte. Het schilderij Fumées sur les toits vormt hierbij de kern. Ook worden diverse werken getoond van de twee groepen kubisten in Parijs : de groep van Pablo Picasso en Georges Braque die voornamelijk in galerie van Daniel-Henry Kahnweiler exposeerde en de groep van Léger, die op de grote Salons exposeerde en waartoe ook Robert Delaunay, Jean Metzinger en Henri Le Fauconnier behoorden.

Bij deze tentoonstelling verschijnt ook een publicatie, getiteld Fernand Léger en de daken van Parijs.